Από το 1986, εδώ δηλαδή και 15 χρόνια, που άρχισε η κρισιολογία της κοινωνικής ασφάλισης, έχουν βγει αρκετές εκθέσεις και μελέτες για το ασφαλιστικό. Όλες καταλήγουν στις ίδιες προτάσεις: αύξηση ορίων ηλικίας και μείωση συντάξεων. Αυτό που αλλάζει είναι η δοσολογία. Εκείνο που γίνεται πια καθαρό είναι ότι η αντιασφαλιστική μεταρρύθμιση δεν είναι ζήτημα επιλογής της μιας ή της άλλης κυβέρνησης, αλλά απαίτηση του ίδιου του συστήματος. Γι' αυτό και το ζήτημα επανέρχεται συνεχώς.

Κι αφού η κυβέρνηση εξαναγκάστηκε σε αναδίπλωση από τη λαϊκή κατακραυγή που ξεσηκώθηκε μόλις ανακοινώθηκαν τα μέτρα Γιανίτση - Σημίτη, προσπαθεί μέσα από άλλα μονοπάτια να προωθήσει την αντιασφαλιστική της μεταρρύθμιση έστω και σε πιο "ήπια" μορφή.

Η συνδικαλιστική γραφειοκρατία από τη μεριά της ετοιμάζεται να προσέλθει στο τραπέζι του παζαριού (για το τι θα χάσουν οι εργαζόμενοι!). Το γεγονός ότι σαν κεντρικό αίτημα της απεργίας της 17/5 μπαίνει η τριμερής χρηματοδότηση το αποδεικνύει αυτό, δεδομένου ότι φαίνεται καθαρά ότι και η ίδια η κυβέρνηση έχει δώσει γραμμή στα ΜΜΕ και όλα επιχειρηματολογούν υπέρ της τριμερούς. Εμφανίζονται δηλαδή τα πράγματα με τέτοιο τρόπο, ώστε εάν η κυβέρνηση αποδεχτεί την τριμερή χρηματοδότηση, να θεωρείται αυτό ως η μέγιστη υποχώρηση, που αν δεν λύσει το χρηματοοικονομικό πρόβλημα της ασφάλισης, θα πρέπει να αρχίσει μετά η μερική έστω αποψίλωση ασφαλιστικών παροχών και προσδοκιών των εργαζομένων, γιατί πια δεν θα φταίει η κυβέρνηση, αλλά οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στο σύστημα (η διαβόητη "δημογραφική γήρανση").

Η τριμερής χρηματοδότηση ως αρχή υπάρχει από τον ιδρυτικό νόμο του ΙΚΑ, το 1951. Μόνο που δεν ορίζονταν τότε ποσοστά συμμετοχής του κράτους, αλλά γινόταν λόγος για απόφαση του υπουργού Οικονομικών κάθε χρόνο. Τέτοια απόφαση ποτέ δεν βγήκε, μιας και το ΙΚΑ χαράτσωνε τους εργαζόμενους, έδινε εξευτελιστικές παροχές σύνταξης και υγείας και συγκέντρωνε κάθε χρόνο αποθέματα, επειδή αρχικά είχε μόνο εργαζόμενους (από τους οποίους εισέπραττε εισφορές) και ελάχιστους συνταξιούχους. Με τον αντιασφαλιστικό νόμο 2084/92 του Μητσοτάκη η τριμερής χρηματοδότηση θεσπίστηκε με συγκεκριμένες αναλογίες (εργαζόμενοι 2/9, εργοδότες 4/9, κράτος 3/9) και μόνο για τους νεοεισερχόμενους στην ασφάλιση από 1.1.93 και μετά. Το κράτος δεν κατέβαλε ούτε αυτά τα χρήματα και έτσι φτάσαμε να χρωστά στο ΙΚΑ περίπου 1,5 τρισ. μόνο από αυτό. Ακόμα όμως και να πλήρωνε κανονικά το κράτος τις εισφορές του, θα υπήρχε πρόβλημα στο ΙΚΑ. Ακόμα-ακόμα και αν επεκταθεί η τριμερής χρηματοδότηση στο σύνολο των ασφαλισμένων του ΙΚΑ, γιατί δεν υπάρχουν αποθεματικά που να στηρίξουν το σύστημα και η τριμερής χρηματοδότηση, υπό τις σημερινές συνθήκες, δεν επαρκεί, ακόμη κι αν θεωρήσουμε ότι είναι μια σωστή και δίκαιη αρχή χρηματοδότησης του ασφαλιστικού συστήματος, που δεν είναι.

Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα θεωρητικά είναι διανεμητικό που στηρίζεται στην αλληλεγγύη των γενεών. Δηλαδή, η γενιά των εν ενεργεία εργαζομένων πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές στον κλάδο σύνταξης για να πάρει συντάξεις η προηγούμενη γενιά. Δίνουν δηλαδή ατομικές συντάξεις, ανάλογα με τις ασφαλιστικές εισφορές που πλήρωσε κάποιος για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.

Θεωρητικά, το διανεμητικό σύστημα μπορεί να λειτουργήσει όταν υπάρχει μια σταθερή σχέση ασφαλισμένων προς συνταξιούχους. Επειδή όμως στην πράξη αυτό δεν ισχύει και αυτή η σχέση αλλάζει συνεχώς, γι' αυτό υπάρχουν τα αποθεματικά τα οποία λειτουργούν ως στθαεροποιητικός παράγοντας του συστήματος. Π.χ., σε μια περίοδο ανεργίας οι συντάξεις στηρίζονται απ' τα αποθεματικά, ενώ σε μια περίοδο σχετικά αυξημένης απασχόλησης σχηματίζονται νέα.

Στην Ελλάδα τα νέα αποθεματικά που είχαν σχηματιστεί τις πρώτες δεκαετίες ζωής του ΙΚΑ εξανεμίστηκαν όχι επειδή τα κατανάλωσε το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης - όπως πρόστυχα υποστηρίζουν πολλοί - αλλά επειδή οι κυβερνήσεις βρήκαν άφθονο τσάμπα χρήμα με το οποίο χρηματοδότησαν τη βιομηχανία. Τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων και κυρίως του ΙΚΑ, που είχε πάντα τη μεγάλη μάζα των εργαζομένων, έγιναν δανεικά και αγύριστα των βιομηχάνων και έτσι το σύστημα έγινε μόνιμα ανισόρροπο.

Βέβαια στην ανισορροπία αυτή συνέτειναν κι άλλοι παράγοντες όπως η μη συμμετοχή του κράτους στη χρηματοδότηση, η άσκηση κοινωνικής πολιτικής σε βάρος του ΙΚΑ και των επικουρικών ταμείων των μισθωτών, η εισφοροδιαφυγή αλλά και η εισφοροκλοπή από πλευράς καπιταλιστών, που η ίδια η κυβέρνηση την υπολογίζει σε 1 (ένα) τρις το χρόνο!

Αντί να δημιουργεί νέα αποθεματικά, το σύστημα οδηγούνταν στην κατανάλωση και εκείνων των λίγων που είχαν απομείνει.

Ακόμα λοιπόν κι αν εφαρμοστεί η τριμερής χρηματοδότηση για το σύνολο των ασφαλισμένων, δεν υπάρχει περίπτωση να αντέξει χρηματοοικονομικά το ΙΚΑ. Μπορεί το πρόβλημα να λυθεί για λίγα χρόνια, στη συνέχεια όμως θα προκύψει με ακόμη μεγαλύτερη ένταση, οπότε το κράτος θα απεκδυθεί πάσης ευθύνης.

"Πάρτε τα 3/9 των εισφορών που μου αναλογούν", θα πει το κράτος, και κόψτε το λαιμό σας. Δηλαδή για να μην καταρρεύσουν τα ταμεία, "κόψτε τις ασφαλιστικές εισφορές και αυξήστε τα όρια ηλικίας".

Να γιατί κλειδί για την αντιμετώπιση του ασφαλιστικού είναι η επιστροφή των κλεμμένων.

Επιστροφή