της
Karen Dekker

Η ποίηση διακρίνεται από άλλα είδη γραφής. Προορίζεται να διαβαστεί μεγαλόφωνα, οι λέξεις/στίχοι επιλέγονται προσεκτικά με σκοπό να μεταδώσουν νόημα, ενώ κάθε λέξη μέσα στο ποίημα συνεισφέρει στο νόημά του. Υπάρχουν ωστόσο όψεις της καλής ποίησης που ταιριάζουν επίσης στον ορισμό του καλού πεζού. Μελετώντας την ποίηση μάθαμε ότι τέσσερις είναι οι στρατηγικές κλειδιά για το αποτελεσματικό γράψιμο: 1) η χρήση ιδιαίτερων λεπτομερειών, 2) η χρήση αξέχαστης γλώσσας, 3) η παρουσίαση του οικείου με μη οικείους τρόπους και 4) η συγγραφή ενός δυνατού τέλους. Εξασκήσαμε αυτές τις στρατηγικές με μικρομαθήματα και οι μαθητές αναφέρονταν σε αυτές όταν διάβαζαν ποιήματα, όταν σχολίαζαν ο ένας το γραπτό του άλλου και όταν έγραφαν δικά τους ποιήματα. (...)

Χρήση ιδιαίτερων λεπτομερειών

Οι μαθητές άρχισαν να κατανοούν τη σημασία της χρήσης ιδιαίτερων λεπτομερειών στα γραπτά τους αντί γενικότερων, αφηρημένων σκέψεων. Η Τζέσι έγραψε ένα ποίημα στο οποίο περιέγραφε τον εαυτό της, όταν ήταν τεσσάρων χρόνων, να κάθεται μέσα στο συρτάρι με τα ρούχα του πατέρα της, να μυρίζει τα πουκάμισά του, ενώ στην πραγματικότητα έγραφε για το γεγονός ότι της έλειπε ο πατέρας της, που έφευγε συχνά για επαγγελματικά ταξίδια. Η Κέιτ περιέγραφε τον ηλικιωμένο γείτονά τους σαν έναν από κείνους τους τύπους που χτυπάνε συχνά την πόρτα ρωτώντας: "Μήπως έχετε λίγη ζάχαρη;" Ο Κρις έγραψε για το πώς "χόρευε πάνω στο περβάζι", αντί να πει απλά ότι έβαλε όλα του τα δυνατά για να διασκεδάσει έναν ηλικιωμένο σε έναν οίκο ευγηρίας. Αντί να εξηγήσει ότι ο πατέρας του είναι τυφλός, ο Χιθ έγραψε ότι ο πατέρας του "δεν έχει δει ούτε ένα ξημέρωμα απ' όταν ήταν παιδί". Μεγάλες ιδέες μεταφέρονται έτσι με μικρές λεπτομέρειες.

Επιπλέον, οι μαθητές έμαθαν να χρησιμοποιούν αισθητηριακές λεπτομέρειες στην ποίησή τους, για να βοηθήσουν τους αναγνώστες να καταλάβουν καλύτερα το βίωμά τους ή να εικονογραφήσουν πιο ζωντανά μιαν όψη του ποιήματός τους. Η Κάρολ έγραψε για έναν περίπατό της στην ακτή κάνοντας αναφορά στον "τραχύ, γεμάτο πεταλίδες βράχο". Ο Γκρεγκ μίλησε για "τους ήχους των τριζονιών της νύχτας, λίγο πριν σβήσουν", καθώς χάραζε η μέρα στο σπίτι της γιαγιάς του. Η Κιμ έγραψε για την "ξινή και καυτή γεύση" του αίματος στο στόμα της μετά από ένα ατύχημα. Η Έμιλι έγραψε για τη "μαλακιά άσπρη μπογιά / που σκέπαζε κάθε ίντσα του κιγκλιδώματος ", μια από τις λίγες αναμνήσεις της από το πρώτο της σπίτι. Η Ρέιτσελ περιέγραψε τον ωκεανό σαν "νερά ντυμένα στα μαύρα, την πένθιμή τους ενδυμασία". Η Κέιτ περιέγραψε τον τρόπο που "τα βότσαλα σκορπίζονται, καθώς ένα θυμωμένο αγόρι γυρνάει σπίτι / μετά από μια δύσκολη μέρα στο σχολείο". (...)

Αξέχαστη γλώσσα

Παρόμοια, οι μαθητές εργάστηκαν χρησιμοποιώντας "αξέ-χαστη γλώσσα", εικόνες δηλαδή που εντυπώνονται στον αναγνώστη και τον κάνουν να αφυπνιστεί και να δει κάτι με μια φρέσκια ματιά. Ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους δημιουργίας αξέχαστων στιγμών σε ένα ποίημα είναι μέσω των συγκρίσεων. Ως τάξη ξοδέψαμε αρκετό χρόνο γύρω από τις παρομοιώσεις και τις μεταφορές που χρησιμοποιούνται στα

ποιήματα. Οι μαθητές έγραψαν ακόμη δικά τους μεταφορικά ποιήματα, όπου το αντικείμενο που περιγραφόταν κατονομαζόταν μόνο στον τίτλο. Οι μαθητές προσπαθούσαν να μαντέψουν σε τι αναφερόταν το ποίημα του καθενός.

Οι μαθητές ενέτασσαν συχνά παρομοιώσεις και μεταφορές στο γράψιμό τους. Σε ένα ποίημα η Ανίτα περιέγραψε τον εαυτό της "σαν ισπανικό ρόδο / αλλά και αμερικανική μαργαρίτα" και "κόκκινη σαν τη φωτιά / μια νύχτα Κυριακής". Ο Μακντάρα έγραψε: "Μπήκαμε από τις παλιές πόρτες που έτριζαν / σαν το νύχι στον πίνακα". Η Νίκι περιέγραψε μια συναυλία όπου "η μουσική βρυχιόταν σαν θυμωμένη τίγρη".

Η αξέχαστη γλώσσα εκτείνεται πέρα από τη χρήση παρομοιώσεων και μεταφορών σε κάθε λέξη ή εικόνα που κάνει τον αναγνώστη να σταματήσει και να ξανασκεφτεί την ιδέα. Για παράδειγμα, η Μέρεντιθ γράφοντας για έναν άντρα που είδε στο σιδηροδρομικό σταθμό να προσπαθεί να σβήσει με μπογιά κάποια γκράφιτι έγραψε: "Τα πολλά στρώματα μπογιάς μυρίζουν / απογοήτευση και αναπάντητα ερωτήματα". Σε μένα την αναγνώστρια οι στίχοι αυτοί μιλούν με πολλή δύναμη για τη χωρίς λόγο καταστροφή.

Το οικείο με μη οικείους τρόπους

Τα ποιήματα μας βοηθούν να δούμε ένα πρόσωπο, έναν τόπο, ένα γεγονός ή ένα αντικείμενο με μια καινούργια ματιά. Οι μαθητές εργάστηκαν σε ομάδες προσπαθώντας να δουν συνηθισμένα αντικείμενα με διαφορετικούς τρόπους. Μετά εργάστηκαν μόνοι τους για να δημιουργήσουν ένα ποίημα που παρουσίαζε ένα αντικείμενο της επιλογής τους με διαφορετικούς τρόπους. Κατόπιν έγραψαν ποιήματα που έβλεπαν τους εαυτούς τους με πέντε τουλάχιστο διαφορετικούς τρόπους. Ο Πίτερ περιέγραψε τον εαυτό του σαν "ένα μικρό σημάδι / μέσα στο πλήθος του γηπέδου". Η Μέρεντιθ περιέγραψε ένα μέρος του εαυτού της: "Μαλλιά τόσο μαύρα και σκοτεινά / σαν τον ουρανό τα μεσάνυχτα". Ο Χιθ σημείωσε ότι είναι "Ένα αγόρι που τρώει ό,τι θέλει / γιατί ζυγίζει μόνο 37 κιλά". Ο Νεντ έγραψε ότι "προσπαθεί να προσαρμοστεί / σε καινούργια μέρη / όπως ένα πουλί που πετάει νότια / για πρώτη φορά". Ο Ράιαν είδε τον εαυτό του να είναι "κολλημένος στο βίντεο / όπως ένας πίθηκος σε μια μπανάνα". (...)

Δυνατό τέλος

Οι μαθητές επίσης εργάστηκαν πάνω σε ποιήματα που κατέληγαν με μια "καμπή" ή μια "γροθιά", για να κάνουν τον αναγνώστη να σκεφτεί. Διαβάσαμε πολλά ποιήματα που είχαν ένα τέλος πρόκληση για σκέψη, όπου το μήνυμα ή η διάθεση που δημιουργούσε το ποίημα μεταβαλλόταν απότομα. Οι μαθητές συνέλαβαν εύκολα αυτή την τεχνική, καθώς επιθυμούσαν να αφήνουν τον αναγνώστη να σκέφτεται και να ξανασκέφτεται τις λέξεις τους. (...)

Καθώς το εργαστήρι ποίησης έφτανε στο τέλος του, ένιωθα ικανοποιημένη με τον τρόπο με τον οποίο άρχισαν οι μαθητές να εξετάζουν τη γλώσσα πιο προσεκτικά, να πειραματίζονται, να αναλαμβάνουν ρίσκα, να μαθαίνουν από τις αποτυχίες τους και να στηρίζονται στις επιτυχίες τους.

Μετάφραση: Νίκος Σύφαντος