Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2012)
(αποδελτίωση)Γιώτα Ιωαννίδου
1. Εκπαίδευση και δεξιότητες: Στρατηγικό πλεονέκτημα για την ανάπτυξη
Σημασία της εκπαίδευσης/ κατάρτισης και δεξιοτήτων για ανάπτυξη – ανταγωνιστικότητα
Οι δεξιότητες:
– καθορίζουν την αύξηση της παραγωγικότητας
– είναι μοχλός για καινοτομία
– αυξάνουν την παραγωγική αλυσίδα αξίας
Τελευταία δεκαετία: μαζική αύξηση παγκόσμιας προσφοράς εργατικού δυναμικού υψηλής ειδίκευσης / δεν ισχύει πλέον διαχωρισμός σε χώρες με φτηνή εργασία χαμηλής ειδίκευσης και καλοπληρωμένη εργασία υψηλής ειδίκευσης.
Εκτιμά ότι τα βασικά προβλήματα των ευρωπαϊκών συστημάτων εκπαίδευσης είναι:
- δεν εξασφαλίζουν τις κατάλληλες δεξιότητες για απασχολησιμότητα
- δε συνεργάζονται επαρκώς με τις επιχειρήσεις, ώστε να φέρνουν την εκπαίδευση πιο κοντά στην εργασία
- περισσότεροι ευρωπαίοι πρέπει να φοιτούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (40%)
- μικρότερη πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου
- ανεπαρκής απόδοση σε τομείς όπως το ποσοστό πολιτών με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, το ποσοστό εφήβων με επαρκείς δεξιότητες ανάγνωσης και το ποσοστό συμμετοχής στη ΔΒΜ
- ανάγκη για υψηλότερο ποσοστό τόσο τεχνικών όσο και οριζόντιων δεξιοτήτων (ιδίως επιχειρηματικότητας για προσαρμογή στις αλλαγές της αγοράς εργασίας)
Πεδία – επιδιώξεις:
- ανάπτυξη επαγγελματικής εκπαίδευσης – κατάρτισης παγκοσμίου επιπέδου – στόχος η βελτίωση της ποιότητας των επαγγελματικών δεξιοτήτων
- προώθηση της μάθησης με βάση την εργασία (πρακτική άσκηση, μαθητεία, διττό μοντέλο μάθησης) που διευκολύνει μετάβαση στην εργασία
- προώθηση εταιρικών σχέσεων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για κατάλληλα προγράμματα σπουδών και παροχή κατάλληλων δεξιοτήτων
- προώθηση της κινητικότητας (Erasmus για όλους)
2. Προκλήσεις για τα κράτη μέλη
2.1. Δημιουργία δεξιοτήτων για τον 21ο αιώνα
οικονομία γνώσης: απαιτούνται άτομα με υψηλότερες δεξιότητες: προσόντα τριτοβάθμιας από 29% (2010) στο 34% (2020) και θέσεις χαμηλής ειδίκευσης από 23% (2010) στο 18% (2020)
εγκάρσιες δεξιότητες
κριτική σκέψη, πρωτοβουλία, επίλυση προβλημάτων, ομαδική εργασία
επιχειρηματικές δεξιότητες
για νέες επιχειρήσεις αλλά απασχολησιμότητα νέων. Μόνο 6 χώρες έχουν ειδική στρατηγική. 2013: οδηγίες πολιτικής για χρήση από το δημοτικό και μετά / δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια: ευκαιρίες για ίδρυση επιχειρήσεων ως επιλογή σταδιοδρομίας / διασύνδεση με επιχειρήσεις (πραγματικό κόσμο)/ όλοι οι νέοι να έχουν μια πρακτική επιχειρηματική εμπειρία πριν αποφοιτήσουν από την υποχρεωτική εκπαίδευση/ συνεργασία με ΟΟΣΑ για αυτοαξιολόγηση / προώθηση ιδρυμάτων επιχειρηματικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες
δεξιότητες STEM (Science – Technology – Engineering – Maths)
παραμένει υψηλή ζήτηση για εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό σε τομείς υψηλής έντασης έρευνας – τεχνολογίας / περισσότερες γυναίκες
στοιχειώδεις δεξιότητες
ικανότητα γραφής, ανάγνωσης, αριθμητικής, βασικών μαθηματικών και θετικών επιστημών / πύλη εισόδου για απασχόληση – κοινωνική ένταξη/ υποστήριξη από προσχολική αγωγή μέχρι εκπαίδευση ενηλίκων / έρευνες PISA, PIRLS, PIAAC
εκμάθηση γλωσσών
ικανότητα ομιλίας – παράγοντας ανταγωνιστικότητας / αναγκαίες για κινητικότητα / τις χρειάζονται οι επιχειρήσεις
επαγγελματικές δεξιότητες
υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ εκπαίδευσης – χώρου εργασίας/ οι επενδύσεις σε ΕΕΚ ζωτικές για καινοτομία, ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα / αξία διττών συστημάτων ΕΕΚ : οι χώρες που εφαρμόζουν τέτοια συστήματα συνδέουν την κατάρτιση με τη ζήτηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων. Αντίθετα στη Ν. Ευρώπη τα συστήματα υστερούν ως προς τη συμμετοχή, την ποιότητα, τα αποτελέσματα και στην ελκυστικότητα. Προτείνονται συστήματα μάθησης με βάση την εργασία και κυρίως διττά. όπως μαθητεία. / να εφαρμοστεί και στην τριτοβάθμια / ανανέωση προγραμμάτων σπουδών, ενεργή συμμετοχή ΜΜΕ, προσαρμογή στις περιφερειακές συνθήκες, διαπερατότητα από ΕΕΚ προς τριτοβάθμια / ιδίως δεξιότητες: ΤΠΕ, υγεία, τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, θαλάσσια οικονομία, συμβουλευτική επιχειρηματικότητας / χρήση των EQF,ECVET,EQAVET
Κατευθύνσεις πολιτικής:
– η μάθηση με βάση την εργασία πρέπει να αποτελέσει κεντρικό πυλώνα των συστημάτων ΕΕΚ σε όλη την Ευρώπη
– Δεκέμβριος 2012: μνημόνιο υπουργών για ΕΕΚ
2.2. Τόνωση της ανοικτής και ευέλικτης μάθησης
Βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, αξιολόγηση και αναγνώριση
– η εκπαίδευση – κατάρτιση θα συμβάλλει στην ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας μόνο αν εστιάζει στα μαθησιακά αποτελέσματα (ΜΑ) κι όχι στη διάρκεια φοίτησης
– η έμφαση στα ΜΑ κοινός τόπος στο Ευρ Πλαίσιο Προσόντων και στα Εθνικά ΠΠ / αλλά δεν έχει μεταφερθεί στη διδασκαλία και την αξιολόγηση / το αντικείμενο της αξιολόγησης καθορίζει το περιεχόμενο της διδασκαλίας. έμφαση στην αξιολόγηση των βασικών ικανοτήτων
– μεγαλύτερη συνάφεια μεταξύ εκπαιδευτικών εισροών και αγοράς εργασίας
– τα άτομα να είναι σε θέση να υποβάλλουν δεξιότητές του σε αξιολόγηση κι εκτός σχολείου για καλύτερη πληροφόρηση εργοδοτών
– χρειάζονται επιπρόσθετα εργαλεία ατομικής αξιολόγησης των δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων, κριτικής σκέψης, συνεργασίας, επιχειρηματικής πρωτοβουλίας
– συντονισμένη αξιοποίηση διάφορων μέσων κινητικότητας (ΕΠΠ, Europass, ECTS/ECVET, ESCO) / διευκόλυνση κινητικότητας / δημιουργία ευρωπαϊκού χώρου δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων
Αξιοποίηση του δυναμικού των ΤΠΕ και των ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων για μάθηση
– αξιοποίηση ψηφιακής επανάστασης – τεχνολογιών για εκπαίδευση / προϋπόθεση: καλή γνώση πληροφορικής (ανοικτοί μαθησιακοί πόροι ΑΕΠ)
– ενσωμάτωση χρήσης ΤΠΕ στην εκπαιδευτική πρακτική και αξιολόγηση / ταχύτερη μεταφορά έρευνας και καινοτομίας στην εκπαιδευτική πρακτική
– η πρόσβαση στις ΑΕΠ να συνοδευτεί από κριτήρια – μηχανισμούς αξιολόγησης των δεξιοτήτων. η εκπαιδευτική αγορά αλλάζει λόγω των μη εμπορικών ΑΕΠ. τα επιχειρηματικά μοντέλα στην εκπαίδευση αναθεωρούνται
Υποστήριξη των εκπαιδευτικών της Ευρώπης
– θα αυξηθεί η ζήτηση εκπαιδευτικών με υψηλά προσόντα / αναγκαία η ανανέωση των δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών / μεταβολή συστημάτων πρόσληψης ώστε να προσελκύονται άτομα υψηλών προσόντων/ ιδιαίτερη σημασία στους διευθυντές
– προγράμματα ΕΕΚ πιο συναφή με εργασία μέσω συνεχούς συνεργασίας με τις επιχειρήσεις / μεταρρυθμίσεις στις μεθόδους διδασκαλίας, οργάνωση
– σημασία διδασκαλίας και σε τριτοβάθμια εκπαίδευση
2.3 Προώθηση μιας συλλογικής προσπάθειας
Χρηματοδότηση της εκπαίδευσης
– επένδυση στην εκπαίδευση – κατάρτιση για αύξηση παραγωγικότητας και οικονομικής μεγέθυνσης/ μείωση δαπανών σε αρκετές χώρες λόγω κρίσης με αρνητικές συνέπειες στις δεξιότητες / απαιτείται συνδυασμός δημόσιων επενδύσεων, άλλων τρόπων χρηματοδότησης, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, βελτίωση ποιότητας, πρόληψη εκπαιδευτικής αποτυχίας. Επιμερισμός δαπανών ανάμεσα σε κράτος, επιχειρήσεις, ιδιώτες. Δημόσιες επενδύσεις να συμβάλλουν στη μόχλευση χρηματοδότησης από ιδιωτικό τομέα.
– μεγιστοποίηση αποδοτικότητας επενδύσεων σε όλες τις βαθμίδες / έμφαση στα πρώτα στάδια της εκπαίδευσης
– ΕΕΚ και ιδίως στα διττά συστήματα, επιμερισμός κόστους στις επιχειρήσεις γιατί επωφελούνται μακροπρόθεσμα από μαθητεία / οι δημόσιοι πόροι να κατευθυνθούν σε τομείς με αυξανόμενες ανάγκες εργατικού δυναμικού / οι εταιρείες να συμβάλλουν χρηματικά σε μοντέλα εναλλασσόμενης κατάρτισης και υποστηρίζοντας τα σχολεία με εξοπλισμό / συμμετοχή των εργοδοτών μέσω ταμείων τομεακής κατάρτισης/ στην τριτοβάθμια να εξεταστεί η διαχείριση του αυξημένου κόστους και με τη συμμετοχή των φοιτητών στο κόστος σπουδών τους
Εταιρικές σχέσεις
– οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων μπορούν να παράσχουν μια πλατφόρμα για στοχοθέτηση των “σωστών” δεξιοτήτων
– οι εταιρικές σχέσεις δεν εξασφαλίζουν μόνο χρηματοδότηση αλλά και αμοιβαία μάθηση και κοινή ανάπτυξη – εφαρμογή πολιτικών
– στην εκπαίδευση και κατάρτιση χρειάζονται ενισχυμένες εταιρικές σχέσεις για μεγαλύτερη διαφοροποίηση στρατηγικών
– δόκιμες μορφές εταιρικών σχέσεων σε επίπεδο ΕΕ είναι οι κοινότητες γνώσης και καινοτομίας (http://eit.europa.eu/kics), συμμαχίες γνώσης ανάμεσα σε πανεπιστήμια – επιχειρήσεις
– στην ΕΕΚ θα δοθεί χρηματοδότηση για την ίδρυση τομεακών συμμαχιών δεξιοτήτων, τη συνένωση ιδρυμάτων κατάρτισης, επιχειρήσεων και επαγγελματικών οργανώσεων για το σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Οι κοινωνικοί εταίροι να συμβάλλουν στον προσδιορισμό των τομεακών αναγκών.
Προτεραιότητες για τα κράτη μέλη
Κοινή δράση του κόσμου της εκπαίδευσης και της απασχόλησης για ενίσχυση της προσφοράς υψηλής ποιότητας δεξιοτήτων – διευκόλυνση μετάβασης από σχολείο στην εργασία, αύξηση κινητικότητας – βελτίωση αγοράς εργασίας
– προώθηση αριστείας στην ΕΕΚ: διττά συστήματα, σύνδεση με περιφερειακές / τοπικές στρατηγικές ανάπτυξης, σύντομοι κύκλοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 2 ετών/ ενίσχυση εταιρικών σχέσεων μεταξύ επιχειρήσεων και παρόχων εκπαίδευσης
– βελτίωση επίδοσης μαθητών που κινδυνεύουν με πρόωρη εγκατάλειψη – χαμηλές δεξιότητες: προσχολική αγωγή – μάθηση βασικών δεξιοτήτων
– παροχή εγκάρσιων δεξιοτήτων που ενισχύουν απασχολησιμότητα, όπως η επιχειρηματική πρωτοβουλία, οι ψηφιακές δεξιότητες, η εκμάθηση ξένων γλωσσών / καινοτόμες παιδαγωγικές προσεγγίσεις / ποιοτική αξιολόγηση / όλοι μια πρακτική επιχειρηματική εμπειρία πριν τελειώσουν υποχρεωτική εκπαίδευση
– μείωση αριθμού των ενηλίκων με χαμηλή ειδίκευση : κίνητρα για κατάρτιση στις επιχειρήσεις, επικύρωση προσόντων που αποκτήθηκαν εκτός σχολείου, δημιουργία μοναδικών σημείων πρόσβασης (one stop shop)
– αύξηση μάθησης με χρήση ΤΠΕ, εκσυγχρονισμός υποδομών, υποστήριξη διδασκαλίας και αξιολόγησης με χρήση ΤΠΕ
– αναθεώρηση – ενίσχυση του επαγγελματικού προφίλ όλων των εκπαιδευτικών επαγγελμάτων
Για να πετύχουν τα προαναφερόμενα απαιτείται αύξηση της αποδοτικότητας της χρηματοδότησης/ ιδίως για ΕΕΚ και την εκπαίδευση των ενηλίκων χρειάζεται επιμερισμός της ευθύνης μεταξύ δημόσιων αρχών, επιχειρήσεων κα άλλων ιδιωτικών συνεισφορών, με βάση την εργασία
Η ανάπτυξη θα επιστρέψει στην Ευρώπη μόνο μέσω της υψηλότερης παραγωγικότητας και της προσφοράς εργαζομένων με υψηλή ειδίκευση και για να επιτευχθεί αυτό είναι απαραίτητη η μεταρρύθμιση των συστημάτων και κατάρτισης.
