ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ Α' ΒΑΘΜΙΑΣ

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ

ή 3 ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΜΙΑ ΣΗΜΑΙΑ

Νατάσα Αγγελοπούλου

Η Ελλάδα, από χώρα προέλευσης μεταναστών, έχει μεταβληθεί πρόσφατα σε χώρα υποδοχής τους. Και βρίσκεται ν' αναρωτιέται ολόκληρη, αν μπορεί αν μπορεί να παραχωρήσει σ' έναν απ' αυτούς, την τιμή κ' τη δόξα να σηκώσει το υπέρτατο σύμβολο της εθνικής ταυτότητας, την ελληνική σημαία. Και αυτή η αναρώτηση, φαίνεται να στηρίζεται σε μερικές αυταπόδεικτες "αλήθειες";

1^ον: Η ελληνική εθνική ταυτότητα είναι προαιώνια και ανιστορική, στηρίζεται στους "αρχαίους ημών ...προγόνους", δεν αλλάζει και δε μεταλλάσσεται, αλλά κληρονομείται αυτούσια διαμέσου των αιώνων...

2^ον: Η ελληνική σημαία, υπέρτατο σύμβολο του ελληνισμού, είναι ιερή. Έχει καθαγιαστεί από δίκαιους (και μόνον) αγώνες για την τιμή και την δόξα της πατρίδας. Για όλους τους Έλληνες σημαίνει (συμβολίζει) τα ίδια πράγματα.

3^ον: Σαν το ιερότερο των συμβόλων, μπορούν να το φέρουν μόνο οι "άξιοι", δηλαδή, οι μαθητές με τις ψηλότερες βαθμολογίες και διαγωγή που επιβραβεύεται ή, τουλάχιστον, δεν τιμωρείται από το εκπαιδευτικό σύστημα.

Το ερώτημα, λοιπόν, σε σχέση με τον Αλβανό μαθητή, φαίνεται να διατυπώνεται ως εξής: "Εμείς οι Έλληνες", έχουμε το δικαίωμα να του κάνουμε τη χάρη να γίνει σημαιοφόρος στο σχολείο του και έτσι να τον αφομοιώσουμε, να τον κάνουμε να αισθανθεί Έλληνας, ή με αυτόν τον τρόπο ανοίγουμε κάποιους ασκούς του Αιόλου για την διάβρωση της "ελληνικότητας";

Δεν πρόκειται να κάνουμε εδώ ανάλυση γύρω από τις τρεις παραδοχές που θεμελιώνουν αυτού του είδους την διατύπωση του ερωτήματος. Αντί γι΄αυτό θα σας διηγηθούμε τρεις ιστορίες για την σημαία, και ας αναρωτηθεί ο καθένας τι ακριβώς χωράει το "εμείς οι Έλληνες", τι ακριβώς συμβολίζει η ελληνική σημαία και για ποιόν, και ποιοι ακριβώς είναι οι "άξιοι" για να την φέρουν κάθε φορά.

Μεσούσης της χούντας και της "Ελλάδος-Ελλήνων-Χριστιανών"... Οι προετοιμασίες για την 28^η Οκτωβρίου στο φόρτε τους. Ποιήματα και λόγοι που φυσικά με την ευκαιρία του "Όχι" του Μεταξά (sic) στους Γερμανούς, υπενθυμίζουν το νέο "Όχι" της "Εθνοσωτήριου Επαναστάσεως" στον κομμουνισμό, πρόβες και πάλι πρόβες για την παρέλαση, και οι πιτσιρικάδες και έφηβοι "Έλληνες Χριστιανοί" πανηγυρίζουν για τη διάλυση των μαθημάτων. Αλλά βρίσκουν και τον τρόπο να "υπονομεύσουν" και το κήρυγμα, εθνικό και χριστιανικό.

Έτσι, για να φρεσκαριστεί η μνήμη ορισμένων, μήπως θυμάστε αλήθεια ποια τύχη είχε το άσμα "Τα Χριστιανόπουλα"; Μήπως θυμάται κανείς την κανονική του εκδοχή;

Κι ακόμα χειρότερα ποια ήταν η τύχη του εθνικού ύμνου; Στη θέση του:

Λέτε να ήταν κομμουνιστικός δάκτυλος; Μάλλον οι πιτσιρικάδες και έφηβοι της εποχής, την είχαν γραμμένη τέτοια "Ελευθερία" που βιώνανε στο σχολείο. Όσο για τον αναγκαστικό εκκλησιασμό και εξομολόγηση που συνήθως οδηγούσε στην ανάκριση για το αν υπήρχε κομμουνιστής στην οικογένεια, δεν μπορούσε να είναι πολύ θελκτική διαδικασία στα μάτια τους.

Την ίδια στιγμή, συνεδρίαζαν οι σύλλογοι διδασκόντων, για να αποφασίσουν ποιοι ήταν "άξιοι" να γίνουν σημαιοφόροι και παραστάτες. Και βέβαια, υπήρχαν σχολεία, όπου τα παιδιά των αριστερών ή των εξόριστων αποκλείονταν ως "Εαμοβούλγαροι". Το "εμείς οι Έλληνες" της εποχής δεν τους χωρούσε.

Βέβαια, δεδομένου ότι η πλειονότητα των εκπαιδευτικών αρνιόταν να παίξει το ρόλο του χαφιέ και του καταδότη, οι περιπτώσεις αυτές ήταν η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Συνήθως, τα παιδιά των αριστερών που προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό με την πρωτιά στα μαθήματα, είχαν την τιμή, λαθραία βέβαια, να γίνουν σημαιοφόροι και παραστάτες. Για να αποκλειστούν με διαφορετικό τρόπο αυτή τη φορά από τους συμμαθητές τους. Γιατί μόνο η επίλεκτη ομάδα της σημαίας είχε το "προνόμιο" να παρακολουθεί την Δοξολογία στην εκκλησία και μια ακόμα γαλούχηση στο Ελληνο-Χριστιανικό πνεύμα από άμβωνος, αποκλεισμένη ακόμα και στον χώρο από τους συμμαθητές τους, ταυτόχρονα αντικείμενο φθόνου και περιφρόνησης, αφού αυτοί ήταν οι επίλεκτοι και οι υπόλοιποι η μάζα, ο όχλος.

Η διαδικασία της επιλογής των "άξιων" να φέρουν τη σημαία ήταν και εξακολουθεί να είναι μία από τις χειρότερες μορφές καλλιέργειας του ανταγωνισμού και αναπαραγωγής της ανισότητας και των διάφορων, στα πλαίσια του σχολείου.

Το πολύχρωμο, βουερό πλήθος των εξεγερμένων φοιτητών, που μέσα από υπόγειες διεργασίες έχει επηρεαστεί τόσο από τον Γαλλικό Μάη του '68, όσο και από τα "παιδιά των λουλουδιών" από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού, κρεμά σαν σύμβολο της εξέγερσης την ελληνική σημαία στην πύλη του Πολυτεχνείου. Οι δρόμοι της Αθήνας αντηχούν ξανά και ξανά από το σύνθημα "Ελλάς-Ελλήνων-φυλακισμένων". Το όλο και μεγαλύτερο πλήθος που συνωστίζεται μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο ανεμίζει σα λάβαρα ελληνικές σημαίες και τραγουδά το "¨πότε θα κάνει ξαστεριά". Στα Γυμνάσια της χώρας αντηχεί σαν θούριο της εξέγερσης ο τρίτος στίχος του Ύμνου εις την Ελευθερίαν, ξαναδίνοντας στις λέξεις το νόημά τους:

Μέσα σε λίγες μόνο μέρες, από έναν ακόμα συνηθισμένο εορτασμό της 28^ης, έχει συμβεί μια πλήρης ανατροπή των συμβόλων. Η Ελλάδα μέσα από μια ζωντανή κοινωνική διεργασία, που ενώνει μια παλιότερη έντονη πολιτικοποίηση με νέα κοινωνικά κινήματα, ανασημασιοδοτεί τα σύμβολά της. Τι είναι, λοιπόν, η ελληνική σημαία; Σύμβολο της "Ελλάδος-Ελλήνων-Χριστιανών" ή σύμβολο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου;

ΙΣΤΟΡΙΑ 3^η: Μηχανιώνα Θεσσαλονίκης, έτος 2000

Στην Ελλάδα του 2000, της Ευρώπης και του εκσυγχρονισμού, η ξενοφοβία και ο ρατσισμός έχουν αντικαταστήσει το φάντασμα του "Εαμοβούλγαρου" κομμουνιστή με το κονσερβοκούτι.

Αφού επί χρόνια έχει κατασκευαστεί από το ΜΜΕ η εικόνα του Αλβανού-τέρατος που κάνει όλα τα εγκλήματα και μας "κλέβει" τις δουλειές...

Αφού επί χρόνια τον έχουμε χρησιμοποιήσει στη μαύρη αγορά εργασίας, στις πιο βαριές και εξευτελιστικές δουλειές και με τα χαμηλότερα μεροκάματα ...

Αφού συνεισφέραμε όσο μπορούσαμε στην καταλήστευση της δικής του χώρας και τον εξωθήσαμε στην μετανάστευση...

Αφού του αρνηθήκαμε την πράσινη κάρτα και προτρέψαμε επίσημα τους γιατρούς των δημόσιων νοσοκομείων να τον καταδίδουν...

Αφού (με το τελευταίο νομοσχέδιο) δυσκολέψαμε όσο μπορούσαμε την φοίτηση των παιδιών του στο δημόσιο ελληνικό σχολείο...

Σήμερα, έφτασε για μας η ώρα της αλήθειας: Είμαστε αρκετά φιλάνθρωποι ώστε να επιτρέψουμε σε κάποιο από τα παιδιά του, που κατόρθωσε παρ'όλ'αυτά να περάσει από τις συμπληγάδες, να γίνει σημαιοφόρος;

Ασφαλώς, είμαστε αρκετά "φιλάνθρωποι", ώστε να επιτρέπουμε στους Αλβανούς μαθητές να τιμούν την ελληνική σημαία· γιατί εκεί μας συμφέρει. Και αρκετά "φιλάνθρωποι", ώστε να ονομάζουμε ήρωα της "εθνεγερσίας" του 1821 τον Μπότσαρη· γιατί εκεί μας συμφέρει.

Παράλληλα, βέβαια, αποκρύπτουμε επιμελώς της αρβανίτικη καταγωγή και την αλβανική γλώσσα του Μπότσαρη. Και προσπαθούμε και να αποκρύψουμε και την αλβανική ταυτότητα των αθλητών.

Ωστόσο, ο μικρός Οδυσσέας της Μηχανιώνας δε μπορεί, και ίσως και δεν θέλει, να αποκρύψει την αλβανική του ταυτότητα. Και όταν η ιστορία του φτάνει στη δημοσιότητα, δέχεται την υποκριτική μεγαλοψυχία του νέου Υπουργού Παιδείας, που, παρά την (πάντα ισχύουσα) υπουργική εγκύκλιο, επιτρέπει στον Οδυσσέα το αυτονόητο.

Και όμως, ο Οδυσσέας δε θα γίνει τελικά σημαιοφόρος. Θα αναγκαστεί να υποχωρήσει μπροστά στις λυσσασμένες αντιδράσεις και το τρομοκρατικό ρατσιστικό κλίμα που δημιουργείται γύρω του.

αυτή είναι λοιπόν η Ελλάδα του 2000; Που δεν μπορεί να αγκαλιάσει και να συμπεριλάβει τους απόκληρους και τους ξενιτεμένους αυτού του Κόσμου; Που έχει ξεχάσει ότι τα δημοτικά και λαϊκά της τραγούδια είναι σε μεγάλο ποσοστό τραγούδια της ξενιτιάς; Που έχει ξεχάσει την περιπλάνηση και το νόστο του δικού της μυθικού Οδυσσέα από την αυγή ακόμα της ιστορίας της;

Σαν επιμύθιο

Για να κλείσουμε αυτές τις λίγες γραμμές ντροπής απέναντι στον Αλβανό Οδυσσέα και στον κάθε Οδυσσέα αυτού του τόπου που η ιστορία του δεν έφτασε στα φώτα της δημοσιότητας, θα δανειστούμε τα λόγια του λογοτέχνη Γιάννη Κουρτσάκη, από το μυθιστόρημά του "Εμείς οι άλλοι":

"Δεν μπορούμε να μένουμε προσκολλημένοι εσαεί στο "εμείς και οι άλλοι" σαν να μιλούσαμε για δύο κόσμους χωρισμένους μια για πάντα από ένα τείχος· σαν η ζωή να ήταν μόνο σύνορο και όχι, τουλάχιστον εξίσου, υπέρβαση των συνόρων. Πρέπει να μάθουμε κάποτε να λέμε "εμείς οι άλλοι", αφού οι "άλλοι" δεν παύουν να μας μεταμορφώνουν· αφού, χωρίς αυτούς τους "άλλους", "εμείς" δεν θα υπήρχαμε. Το δείχνει (...) ο Καραγκιόζης, αν αφήσουμε κατά μέρος τους ανόητους εθνικούς εγωισμούς: ποιος "λαός" δημιούργησε αυτό το θέατρο – οι Έλληνες ή οι Τούρκοι; Η αλήθεια είναι πως εμείς οι Έλληνες το πήραμε από τους Τούρκους· κι όμως είναι το ίδιο αλήθεια ότι το κάναμε λίγο πιο βαθιά "ελληνικό", τόσο "ελληνικό" όσο ήταν "τούρκικο" στην Τουρκία... Ποιος "λαός" δημιούργησε τους μύθους, τα παραμύθια, τα τραγούδια, όλα εκείνα τα έργα της παράδοσης που ταξιδεύουν από τόπο σε τόπο και από τη μια ανθρώπινη κοινότητα στην άλλη, αδιαφορώντας για τα σύνορα που χαράζουνε τα κράτη; Και τι είναι, κατά βάθος, ένας εθνικός πολιτισμός – ο κάθε εθνικός πολιτισμός – αν όχι μια συλλογική δημιουργία που γεννιέται από την ανταλλαγή και τον διάλογο, από την επιμειξία με τα άλλα "έθνη"; Τι είναι η αρχαία Ελλάδα, τι είναι το Βυζάντιο – που κλείνουν μέσα τους τόση Ανατολή; Τι είναι η νεότερη Ελλάδα όπου η Ανατολή έχει ζυμωθεί με τόση Δύση; Απλούστατα, οι "άλλοι" υπάρχουν πάντα μέσα στο "εμείς" ως αναγκαία συνιστώσα του· (...) Άλλωστε, ποιος θα μπορούσε να πει με βεβαιότητα ποιοι είμαστε, μια για πάντα –μήπως δε γινόμαστε, μήπως δεν είμαστε συνεχώς άλλοι;

(...) αυτός ο μοναδικός και ανεπανάληπτος πυρήνας, αυτό το απροσδιόριστο "κάτι", που ασφαλώς διακρίνει το κάθε "εμείς" από τα άλλα, δεν είναι (...) μια αναλλοίωτη και αμετακίνητη ουσία· είναι ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο κάθε ανθρώπινη κοινότητα ζει μέσα στον κόσμο των άλλων και τον αφομοιώνει δημιουργώντας ακατάπαυστα τον εαυτό της."