ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΕΤΗΡΙΔΑΣ ΚΑΙ ΕΥΕΛΙΚΤΑ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ :

Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ
ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Του Δημήτρη Μαριόλη

Ο διαγωνισμός του '98 δεν ήταν παρά το πρώτο βήμα για την κατάργηση της επετηρίδας. Μετά τις τελευταίες αλλαγές στο διαγωνισμό που προωθεί το Υπουργείο Παιδείας, είναι πια φανερό ότι σταδιακά διαμορφώνεται ένα σύστημα πρόσληψης που θα περιλαμβάνει τρία στοιχεία : το διαγωνισμό, τα "επιστημονικά" κλπ. κριτήρια και την περίφημη συνέντευξη ως ένα έξτρα μπόνους προς τους ημέτερους. Από το καλοκαίρι του '97 μέχρι και σήμερα, όλες οι προτάσεις (άρθρα πανεπιστημιακών, επιτροπές Μπλέσιου και Καζάζη) συγκλίνουν σε αυτά τα τρία στοιχεία. Το πλέον ευέλικτο και λειτουργικό για την εξουσία σύστημα πρόσληψης, είναι εκείνο που θα περιλαμβάνει ένα διαγωνισμό ως διαδικασία πιστοποίησης και παροχής άδειας εξάσκησης επαγγέλματος. Οι επιτυχόντες του διαγωνισμού θα έχουν το δικαίωμα να καταβάλλουν τα βιογραφικά τους μαζί με μια συνέντευξη στις "αποκεντρωμένες" υπηρεσίες του ΥΠΕΠΘ. Ο καθένας καταλαβαίνει πόσο "αδιάβλητες" θα είναι οι διαδικασίες που θα ακολουθούν. Η πλειοψηφία είναι σαφές ότι θα προσλαμβάνεται σε θέσεις αναπληρωτών - ωρομισθίων, δημιουργώντας τις νέες στρατιές ημιαπασχολούμενων εκπαιδευτικών, ευάλωτων στις πιέσεις και τους πολιτικούς εκβιασμούς. Για να αποδειχτεί έτσι ότι πίσω από τη μυθολογία "της επιλογής των καλύτερων εκπαιδευτικών" που με επιμέλεια και επιμονή καλλιεργούν κυβέρνηση, ιδιωτικά μπλοκ συμφερόντων και πανεπιστημιακό κατεστημένο βασικός στόχος της αξιολόγησης και του διαγωνισμού, της εξομοίωσης και των ελαστικών μορφών επιμόρφωσης, είναι η δημιουργία ενός πειθαρχημένου, πολυδιασπασμένου, ασφυκτικά ελεγχόμενου εκπαιδευτικού σώματος, και η πρόσδεσή του στην κυρίαρχη αντιεκπαιδευτική πολιτική.

Ο καθένας μπορεί να συγκρίνει πια τη σταθερότητα και την αξιοπρέπεια που εξασφαλίζει η επετηρίδα, με την ανασφάλεια και την απασχολησιμότητα που επιβάλλουν τα "νέα" συστήματα πρόσληψης. Το μοντέλο του απασχολήσιμου εφαρμόζεται πλέον στην πράξη στις πλάτες χιλιάδων εκπαιδευτικών που παρ' ότι εργάζονταν χρόνια στο δημόσιο σχολείο ως αναπληρωτές και ωρομίσθιοι, καλούνται τώρα να επιδείξουν εργασιακή -και συνειδησιακή - ευελιξία (sic), να αποδεχτούν πολιτισμένα την έξωσή τους από το δημόσιο σχολείο και αφού συρθούν σε διαγωνισμούς της ντροπής, να αναζητήσουν αλλού εργασία. Εφαρμόζεται στις πλάτες δεκάδων χιλιάδων αδιόριστων που βλέπουν τα πτυχία τους να κουρελιάζονται και το δικαίωμά τους στην εργασία στο δημόσιο σχολείο να περιφέρεται σε διαγωνισμούς, ωρομισθίες, ταμεία ανεργίας και φροντιστήρια. 

Ευέλικτες σπουδές - απασχολήσιμοι πτυχιούχοι

Ο διαγωνισμός λειτουργεί για τις πανεπιστημιακές σπουδές όπως οι πανελλαδικές εξετάσεις για το λύκειο. Το ενδιαφέρον των φοιτητών θα περιορίζεται αποκλειστικά στα τέσσερα μαθήματα του διαγωνισμού. Μιλάμε δηλαδή για ασφυκτικό έλεγχο και συντηρητική στροφή στο πανεπιστήμιο, αφού κάθε δυνατότητα να ανθίσουν - έστω μειοψηφικά - αιρετικά ρεύματα, να ακουστούν διαφορετικές φωνές, περιορίζεται σημαντικά. Ούτε το πτυχίο, ούτε κανένας άλλος τίτλος σπουδών δεν παρέχουν πια δικαίωμα στην εργασία πάνω στο αντικείμενο σπουδών. Το εργασιακό δικαίωμα είναι κάτι που παρέχεται προσωρινά και μόνο, κάτι που - με πρόσχημα τον έλεγχο της μορφωτικής επάρκειας - βρίσκεται υπό διαρκή αμφισβήτηση: από το διαγωνισμό του ΑΣΕΠ, από την αξιολόγηση για τη μονιμοποίηση του νεοδιόριστου, από την έκθεση - αξιολόγηση για την υπηρεσιακή του εξέλιξη. Όμως καμιά μορφωτική επάρκεια δεν κρίνεται στο διαγωνισμό. Το μόνο που κρίνεται είναι η δυνατότητα απομνημόνευσης του συνόλου της γυμνασιακής και λυκειακής ύλης. Κρίνεται, τελικά, κατά πόσο ο ταπεινωμένος και απελπισμένος πτυχιούχος είναι σε θέση να υπομείνει και άλλα πολλά βάσανα προκειμένου να διοριστεί. Η μορφωτική επάρκεια άλλωστε, πιστοποιείται από τα πτυχία, όχι από διαδικασίες δεύτερης και τρίτης επιλογής.

Περιπλανώμενοι εκπαιδευτικοί με συνείδηση απασχολήσιμου

Η συνείδηση και η εκπαιδευτική - συνδικαλιστική συμπεριφορά, η φυσιογνωμία συνολικά του αναπληρωτή - ωρομίσθιου αλλάζει δραματικά κάτω από το βάρος των νέων εξελίξεων. Στην προηγούμενη περίοδο των σταθερών εργασιακών σχέσεων, ο αναπληρωτής κάτω από την ασφάλεια της επετηρίδας, λειτουργούσε και συμπεριφερόταν ως αναπόσπαστο οργανικό μέρος της εκπαιδευτικής κοινότητας, μετρούσε χρόνια μέχρι το μόνιμο διορισμό, είχε συνδέσει τη ζωή και το μέλλον του με το δημόσιο σχολείο.

Στη νέα εποχή των ελαστικών συστημάτων πρόσληψης, δίπλα στο μόνιμο εκπαιδευτικό σώμα - ανορθογραφία και ανοιχτή εκκρεμότητα - κυρίαρχη θα είναι η φιγούρα του περιπλανώμενου εκπαιδευτικού, όσων δηλαδή μπόρεσαν να εξασφαλίσουν μια ολιγόμηνη σύμβαση. Η χρόνια περιπλάνηση από το δημόσιο στο ιδιωτικό, από την ημιαπασχόληση στα ταμεία ανεργίας, το σοκ των χιλιάδων απολύσεων, της κατάργησης κάθε ορίου ανάμεσα στην εργασία και την ανεργία, θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στη συλλογική εκπαιδευτική συνείδηση, στις συμπεριφορές και την αυτοαντίληψη των εκπαιδευτικών, θα οξύνει την κρίση και την απομαζικοποίηση των εκπαιδευτικών συνδικαλιστικών συλλογικοτήτων και δομών, θα αναβαθμίσει το ρόλο και τη διαπλοκή των κρατικών - κομματικών μηχανισμών.

Χιλιάδες χαμένες διδακτικές ώρες

Η παταγώδης αποτυχία του διαγωνισμού σε μια σειρά ειδικότητες (δάσκαλοι, φυσικοί κλπ.) δημιούργησε νέα αδιέξοδα για την πολιτική του ΥΠΕΠΘ. Περίπου 1500 οργανικές θέσεις δασκάλων μένουν κενές αφού δεν υπάρχουν επιτυχόντες του ΑΣΕΠ για να τις καλύψουν. Οι θέσεις αυτές μαζί με τις αντίστοιχες που θα προκύψουν από τους φετινούς διορισμούς (περίπου 3000 συνολικά) μπορούν να καλυφθούν από την επετηρίδα. Ωστόσο το ΥΠΕΠΘ εμμένει πεισματικά στη μεταφορά των θέσεων αυτών στο νέο διαγωνισμό αδιαφορώντας για τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν στα δημόσια σχολεία τη νέα σχολική χρονιά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και το Δεκέμβρη του '99 οι Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ζητούσαν 1700 πιστώσεις για να καλυφθούν κενές θέσεις στα σχολεία, πιστώσεις που ποτέ δεν έδωσε το ΥΠΕΠΘ. Με αυτό το δεδομένο, είναι φανερό ότι και η νέα σχολική χρονιά θα ξεκινήσει με προβλήματα, με χιλιάδες ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό, με χιλιάδες διδακτικές ώρες χαμένες.

Μαζικοί διορισμοί από την επετηρίδα !

Δύο τουλάχιστον συμπεράσματα προκύπτουν από τα στοιχεία των διορισμών των τελευταίων δέκα χρόνων : 

1. Παρά την πολιτική της υποχρηματοδότησης της δημόσιας εκπαίδευσης, παρά τις συμπτύξεις και τις συγχωνεύσεις τμημάτων, κάθε χρόνο το άθροισμα των προσλήψεων (μόνιμων, αναπληρωτών και ωρομισθίων) ξεπερνά τις 20.000. Άρα το αίτημα για 25.000 διορισμούς σε οργανικές θέσεις από την επετηρίδα, κάθε άλλο παρά εξωπραγματικό είναι.

2. Η αναλογία μόνιμων και αναπληρωτών στους διορισμούς κάθε χρονιάς είναι περίπου ένας προς τρεις. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας στρατιάς "ημιαπασχολούμενων" εκπαιδευτικών που εργάζονται ως αναπληρωτές ή ωρομίσθιοι για χρονικά διαστήματα που σε μερικές ειδικότητες φτάνουν τα δέκα χρόνια !

Θεωρούμε ότι η μοναδική απάντηση είναι η κατάργηση του διαγωνισμού και οι μαζικοί διορισμοί αποκλειστικά από την επετηρίδα. Οι προτάσεις του εκπαιδευτικού κινήματος για μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα, δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή, μείωση του ορίου συνταξιοδότητσης κλπ. δίνουν λύση τόσο στα οξυμένα προβλήματα του δημόσιου σχολείου όσο και στα αδιέξοδα της αδιοριστίας. Έρχονται όμως σε κάθετη αντίθεση με την αντιεκπαιδευτική πολιτική της κακόφημης εκπαιδευτικής "μεταρρύθμισης", με τις επιλογές της υποχρηματοδότησης, της επιβολής ελαστικών εργασιακών σχέσεων, της προώθησης ενός εκπαιδευτικού μοντέλου εξεταστικοκεντρικού και πειθαρχημένου στους νόμους της αγοράς και του κέρδους. Οι μαζικοί διορισμοί, η επετηρίδα, έρχονται σε αντίθεση με την πολιτική της απασχολησιμότητας και της αποδόμησης του δημόσιου δωρεάν σχολείου. Η αντίθεση αυτή συμπυκνώνεται στους αγώνες του τελευταίου διαστήματος και δεν λύνεται με στημένους "διάλογους" και τρυκ επικοινωνιακής πολιτικής.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΣΛΗΨΕΩΝ ΜΟΝΙΜΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΑ ΕΤΗ 1984 - 1999

(Στοιχεία : ΥΠΕΠΘ, Επεξεργασία : Εκπαιδευτικό Περιοδικό "Ρωγμές εν Τάξει")

Επιστροφή