Παιδαγωγικός Όμιλος

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΙΣ Π. Ε. Π.

www.paremvasis.gr

 

NEA ΒΙΒΛΙΑ:

εικονική ενημέρωση - εικονική συζήτηση

καμιά συμμετοχή των εκπαιδευτικών της πράξης

 

Όσο περνάει ο καιρός, όλο και περισσότερο μεγαλώνουν οι ανησυχίες και οι ενστάσεις των εκπαιδευτικών για τη διαδικασία αλλαγής των σχολικών βιβλίων. Eκτός από την απουσία συζήτησης για να εκφραστεί η άποψη των ίδιων των εκπαιδευτικών γύρω από το Αναλυτικό Πρόγραμμα, το «Διαθεματικό» Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών, το περιεχόμενο, το επίπεδο της ύλης και τις μεθόδους διδασκαλίας, ανακύπτουν πια,  σοβαρά ζητήματα διαδικαστικού χαρακτήρα, τα οποία μετατρέπονται σε μεγάλα ζητήματα ουσίας.

Πέρα λοιπόν, από το κυρίαρχο θέμα του περιεχομένου, η ταυτόχρονη εισαγωγή των βιβλίων σε όλες τις τάξεις γεννάει τεράστιο πρόβλημα συμβατότητας της διδαχθείσας μέχρι τώρα ύλης σε μία τάξη, με την απαιτούμενη ύλη στην επόμενη τάξη. Για παράδειγμα οι μαθητές της Α΄ Δημοτικού στα Μαθηματικά μαθαίνουν μέχρι σήμερα τους αριθμούς και πράξεις μέχρι το 20. Με τα καινούργια βιβλία θα μαθαίνουν αριθμούς και πράξεις μέχρι το 100, κυρίως, με βάση τις δεκάδες π.χ 10 +10+10+9 , αλλά και 50 +20,  25+40, 65-40, αλλά και 59-3, 67- 6. (κεφ. 55)  αλλά και «γράφω τον αριθμό που βρίσκεται πριν και μετά ..79…, …89…». Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά πρέπει να έχουν αφομοιώσει πλήρως το σχηματισμό δεκάδων και να είναι ικανά να κάνουν πράξεις μέσα στις δεκάδες. Πολύ απλά : ΄Η θα πρέπει τα παιδιά της Α΄, για να μπορέσουν να παρακολουθήσουν την ύλη της Β΄, με έναν μαγικό τρόπο να κατακτήσουν αυτές τις διαδικασίες μέσα στο χρόνο που απομένει ή στη Β΄ πια να διδαχθούν αριθμούς και πράξεις από το 20 μέχρι το 1000.

 

…στο παρά πέντε

Το πρόβλημα που ανακύπτει με τα Μαθηματικά ασφαλώς και δεν είναι το μόνο :

·                     Τα νέα βιβλία δεν ήταν όπως θα έπρεπε έτοιμα -και στα χέρια μας- από την αρχή της χρονιάς, ώστε να μπορούμε να ενημερωθούμε και για το περιεχόμενο τους αλλά και για τη νέα μεθοδολογία που θα χρειαστεί να εφαρμόσουμε.

·                    Δεν έχουν συγγραφεί και δημοσιευτεί όλα τα βιβλία.

·                    Τα βιβλία Μαθηματικών της Β΄, Δ΄, και Ε΄ Δημοτικού δεν είναι δημοσιευμένα, αλλά φημολογείται ότι υπάρχουν, ενώ αγνοείται η τύχη των βιβλίων  Γλώσσας της Β΄ και Δ΄ δημοτικού. Το ίδιο ισχύει και για τα βιβλία της Φυσικής, ενώ το βιβλίο μαθηματικών της Α΄ δημοτικού ανεβοκατεβαίνει στο διαδίκτυο ανάλογα με τις διαθέσεις του Π.Ι.

·                    Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο  υποδοχής των νέων βιβλίων. Η ανυπαρξία στρατηγικής προσαρμογής θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα  και είναι πιθανό να δημιουργήσει νέα μορφωτικά ελλείμματα. Για παράδειγμα εκτός από το πρόβλημα συμβατότητας της διδαχθείσας μέχρι τώρα ύλης σε μία τάξη με την απαιτούμενη στην επόμενη τάξη που προκύπτει από την ταυτόχρονη ταυτόχρονη εισαγωγή των βιβλίων των Μαθηματικών σε όλες τις τάξεις, επισημαίνουμε επίσης την κατάσταση που θα προκύψει από τη μετάβαση του παλιού βιβλίου γλώσσας της Δ΄τάξης  (μετασχηματιστική γραμματική, λειτουργία με βάση το παράδειγμα) στο καινούργιο της Ε΄ τάξης, όπου τα παιδιά διδάσκονται Γραμματική και Συντακτικό σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια με έναν ιδιαίτερα απαιτητικό γλωσσικό κώδικα κανόνων που υπονομεύει την αντίληψη της Λειτουργικής Γραμματικής και  αντιστοιχεί ασφαλώς σε μαθητές της  Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

·                  Οι σχολικοί σύμβουλοι βρίσκονται στην ίδια σχεδόν κατάσταση άγνοιας με εμάς, μιας και ουδέποτε είχαν τα βιβλία στα χέρια τους. Παρακολούθησαν δε και εκείνοι μόνο ένα τριήμερο σεμινάριο.

·                  Δεν έγινε καμία ουσιαστική επιμορφωτική διαδικασία των εκπαιδευτικών, ούτε ανοιχτή συζήτηση, ώστε να αποτιμηθούν τα παλιά βιβλία μέσα από την εμπειρία των μάχιμων εκπαιδευτικών και να ακουστεί η γνώμη τους για το πώς θέλουν τα καινούργια. Αλλά δεν έχει προβλεφθεί (στα σοβαρά)  ούτε πιλοτική ή δοκιμαστική εφαρμογή, ούτε και φάση διόρθωσης των βιβλίων αφού θα έχουν επισημανθεί  μετά από την εφαρμογή, λάθη, αδυναμίες κλπ. 

·                  Σε όσα σεμινάρια πανηγυρικής παρουσίασης έγιναν ως τώρα, χωρίς βιβλία πάντα, οι εισηγήσεις εξαντλήθηκαν σε γενικές θεωρητικές επισημάνσεις–αναλύσεις. Επιπλέον, όχι λίγες φορές, κάποιοι συγγραφείς βιβλίων, είτε αναλώθηκαν σε ατέλειωτους μονόλογους, είτε αντιμετώπισαν με ύφος «Μαρίας Αντουανέτας» την παρέμβαση και την κριτική στάση των εκπαιδευτικών κι όχι με συναδελφικότητα και διάθεση καλόπιστης συζήτησης, ανταλλαγής απόψεων και διατύπωσης ενστάσεων και διαφωνιών. Ήταν δε εμφανής η τάση τους  να αποδίδουν σε κάθε σχετική παρατήρηση των εκπαιδευτικών της πράξης, χαρακτηριστικά  μίζερης τάχα κριτικής ή και  άγνοιας !

 

…στου κασίδη το κεφάλι

Μνημείο τέτοιου τάχα «απλού διαδικαστικού προβλήματος προσαρμογής» που τείνει να τινάξει στον αέρα κάθε δυνατότητα ουσιαστικής αφομοίωση της ύλης από τους μαθητές, αποτελεί η πρόθεση του Υπουργείου να στηρίξει ένα μοντέλο μετάβασης στο νέο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών σαν κι αυτό που περιγράφεται στην επιστολή του καθηγητή κ. Λεμονίδη, υπεύθυνου των συγγραφικών ομάδων των Μαθηματικών της Α΄ και Γ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Η επιστολή στάλθηκε εσπευσμένα από το Τμήμα Επιστημονικής-Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, στους Σχολικούς Συμβούλους, στο τέλος του Μάρτη, και άρχισε  να γνωστοποιείται στα σχολεία.

            Ούτε λίγο ούτε πολύ οι φαεινοί εγκέφαλοι θυμήθηκαν το μήνα Απρίλιο πώς στα νέα βιβλία η ύλη «κατεβαίνει» σχεδόν μία τάξη παρακάτω και ζητούν ξαφνικά από τους εκπαιδευτικούς της Α΄και Γ΄τάξης, μέσα στο μήνα Μάιο να έχουν ολοκληρώσει την ύλη τους στα Μαθηματικά και να διδάξουν επιπλέον 13 κεφάλαια από το νέο βιβλίο των μαθηματικών της Α΄ τάξης (αριθμοί και πράξεις μέχρι το 100) και 11 κεφάλαια από το νέο βιβλίο της Γ΄ τάξης.

 

Θεωρούμε σημαντικό τα σεμινάρια να πάρουν ένα διαφορετικό χαρακτήρα. Να μην παρουσιάζουν δηλ. οι συγγραφικές ομάδες την πραμάτεια τους (πόσο καλή είναι, πόσο καλοί είναι εκείνοι που την έγραψαν, πόσο σύγχρονοι είναι κ.τ.λ.) αλλά ξεκινώντας από τα προβλήματα που συναντούν οι δάσκαλοι και οι μαθητές με τα προηγούμενα βιβλία (δυσκολία  παιδιών να κινηθούν πέρα από τη δεκάδα στην Α΄τάξη, σημαντικές δυσκολίες με αναλογίες στην Στ΄ τάξη, αδυναμία να παράγουν αντίστροφο πρόβλημα κ.τ.λ.) να δούμε πώς τα καινούρια απαντούν σ’ αυτά. Η ένστασή μας στη διαδικασία επιμόρφωσης - πέρα από το ότι θυμίζει πλασιέ που μας δείχνει σε φωτογραφίες την πραμάτεια του - είναι ότι αγνοεί την εμπειρία, τον προβληματισμό αλλά και τις απαντήσεις που έχουν δώσει οι δάσκαλοι στα προβλήματα που συνάντησαν (ποια κομμάτια της ύλης παραλείπουν , για ποια φέρνουν διαφορετικό υλικό, για ποια κομμάτια κατεβάζουν τις απαιτήσεις και απλοποιούν την ενότητα κ.τ.λ.). Το πρόβλημα δεν είναι μόνο στα μαθηματικά. Στη Γλώσσα π.χ. γιατί η αντίστοιχη μεγάλη ιδέα που διέτρεχε τα προηγούμενα εγχειρίδια , η επικοινωνιακή προσέγγιση , απέτυχε; Η αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών ως εκτελεστικών βραχιόνων των εκάστοτε φωτισμένων συγγραφικών ομάδων και φιλόδοξων συμβούλων πρέπει να σταματήσει. Ο σχεδιασμός ενός εγχειριδίου δεν πρέπει να στηρίζεται μόνο σε μια «σύγχρονη» θεωρία μάθησης (π.χ. κονστρακτιβισμός) και ν’ ανανεώνει εικόνες, πηγές και ασκήσεις. Μήπως αυτό που δεν μπορούν να κάνουν οι συγγραφικές ομάδες πρέπει να το κάνουν οι σύλλογοι εκπαιδευτικών; Μήπως το πρώτο θέμα που πρέπει ν’ ανοίξουμε είναι η τεράστια ποσότητα ύλης που καλείται κάθε φορά ο μαθητής ν’ αφομοιώσει;

…ενημερώνουμε τον  κ. Λεμονίδη και λοιπούς: ·      Αυτή τη στιγμή οι μαθητές της Α΄ δημοτικού χρησιμοποιώντας χέρια, πόδια - συχνά και τη μύτη τους- αγωνίζονται να κάνουν πράξεις που μόλις και υπερβαίνουν την πρώτη δεκάδα. Ότι τα παιδιά του δημοτικού δεν είναι φοιτητές Πανεπιστημίου για να τους πεις «διάβασε τόσες σελίδες παρακάτω κι… « έλα να δώσεις εξετάσεις». Η ταχύρρυθμη κατάρτιση τύπου «σεμινάρια για εκπαιδευτικούς» ουδεμία σχέση έχει με την εκπαίδευση 6χρονων και 9χρονων μαθητών. ·       Επιπλέον δηλώνουμε ότι την ανικανότητα συντονισμού ΠΙ-ΥΠΕΠΘ-εκδοτικών οίκων και την ανυπαρξία προγραμματισμού, δεν θα την πληρώσουμε εμείς και τα παιδιά, ούτε είμαστε διατεθειμένοι να κάψουμε φουρνιές μαθητών λόγω λανθασμένων και βιαστικών επιλογών των  κυβερνήσεων. ·       Υπάρχει και ένα ακόμα ζήτημα που δεν μπορεί να αγνοηθεί από κανένα : πως μας ζητούν να διδάξουμε τη συγκεκριμένη ύλη ; Με εικονικά βιβλία που υπάρχουν μόνο στο διαδίκτυο και με φωτοτυπίες που θα πληρώνουν τα παιδιά ; Μήπως το Σεπτέμβρη η όποια καθυστέρηση στην εκτύπωση και διανομή των βιβλίων θα επιχειρηθεί να αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο; Μια τέτοια εκδοχή δεν μπορεί παρά να βρει αντιμέτωπη ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα καθώς υπονομεύει ανοιχτά τη δωρεάν παιδεία.

 

Οι εκπαιδευτικοί δε θα χρεωθούν τις ευθύνες άλλων…

Κάθε μάχιμος εκπαιδευτικός, που έχει στοιχειώδη επαφή με τη σχολική πραγματικότητα, αντιλαμβάνεται πόσο ανεφάρμοστες και απαράδεκτες είναι τέτοιες προτάσεις. Αντιλαμβάνεται επίσης τις τεράστιες ευθύνες όσων μπροστά στα πολυποίκιλα συμφέροντα προωθούν προτάσεις που ουσιαστικά οδηγούν στην ανατροπή κάθε προγραμματισμού και στην ακύρωση μιας διαδικασίας ουσιαστικής αφομοίωσης της ύλης από τους μαθητές. Αυτές οι ευθύνες τους δε θα επιτρέψουμε να  μετακυληθούν στους συναδέλφους, ιδιαίτερα  σ’ αυτούς που τους ζητείται να διδάξουν την ύλη σχεδόν μιας ολόκληρης τάξης μέσα σε ένα μήνα. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το φαινόμενο ως φαιδρό, αλλά δυστυχώς είναι επικίνδυνο για τις μορφωτικές ανάγκες μιας γενιάς παιδιών που είναι τα πραγματικά θύματα αυτής της ιστορίας. Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι υποχρεωμένοι να πάρουν μέρος σε αυτό το θέατρο του παραλόγου. Δεν πρόκειται να συμβάλλουν στη δημιουργία νέων μορφωτικών ελλειμμάτων για τους μαθητές τους.

           

…η συζήτηση για τα νέα βιβλία ξεκίνησε:

να αντιμετωπίσουμε τη νέα πραγματικότητα με συλλογικό τρόπο !

Στα πρώτα σεμινάρια που έγιναν, οι παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών ήταν αρκετές. Είμαστε ακόμα στην αρχή. Ωστόσο θα διακινδυνεύσουμε δυο εκτιμήσεις :

1. Τα νέα βιβλία δεν μπορεί να κριθούν μόνο με το κριτήριο της αισθητικής, της πολυχρωμίας ή της φιλικής για τα παιδιά σελιδοποίησης. Το κύριο είναι το περιεχόμενο. Καμιά παλέτα χρωμάτων δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη συζήτηση για  την υποβάθμιση της λογοτεχνίας στις Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεις, ούτε το γεγονός ότι μια σειρά ζητήματα που αφορούν την κοινωνική πραγματικότητα δε βρήκαν τη θέση τους στα νέα βιβλία.

2. Η θεαματική ποσοτική αύξηση της διδακτέας ύλης, θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερες ανισότητες. Στις αυξημένες απαιτήσεις θα μπορέσει να ανταποκριθεί μονάχα μια μερίδα από όσους μέχρι τώρα ανταποκρίνονταν. Οι υπόλοιποι θα δουν από νωρίς το τρένο να φεύγει. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε χαμηλές προσδοκίες από τα παιδιά αυτά. Σημαίνει απλώς πως αυτός που χάνει σε ένα παιχνίδι, θα χάσει πολύ περισσότερο όταν το παιχνίδι δεν αλλάζει και ταυτόχρονα οι κανόνες του γίνονται πιο αυστηροί.

 

Να ακουστεί επιτέλους η φωνή μας

 

Συνάδελφοι, για να ευθυμήσουμε και λίγο σας παραθέτουμε το παρακάτω ανέκδοτο.

Ευτυχώς που μπήκε και παράδειγμα, ώστε, στην απίθανη περίπτωση που κάποιος γονιός δεν κατάλαβε, να καταλάβει.