ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ Α' ΒΑΘΜΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΑΘΗΝΑ 31-8-2005

ΑΠΟΦΑΣΗ

ΘΕΜΑ: Γενίκευση εφαρμογής του Προγράμματος της Ευέλικτης Ζώνης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

Έχοντας υπόψη:

(…) 7. Το γεγονός ότι από την παρούσα Απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού

Αποφασίζουμε

Τη γενίκευση της Ευέλικτης Ζώνης σε όλα τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.(…)

Θεωρείται αυτονόητο ότι σε καμία περίπτωση ο χρόνος της Ευέλικτης Ζώνης δε θα διατίθεται για την ολοκλήρωση κάποιου μαθήματος. (…)

Κάθε δραστηριότητα που εφαρμόζεται στο χρόνο της Ευέλικτης Ζώνης εποπτεύεται από τους σχολικούς Συμβούλους.

Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΜΑΡΙΕΤΤΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ

ευέλικτη ζώνη σε όλα τα σχολεία, με διοικητισμό αντί της παιδαγωγικής ελευθερίας και με τα μάτια στραμμένα στην αξιολόγηση.

Α. η «παιδαγωγική του δημιουργικού σχολείου» του ΥΠΕΠΘ αποτελεί αντικείμενο διαταγμάτων και προϋποθέτει την ανυπαρξία οποιουδήποτε κόστους, Β. η έκδοση των διαταγμάτων αυτών γίνεται την τελευταία στιγμή (31 Αυγούστου),Γ. η εφαρμογή των διαταγμάτων αυτών έχει επιτακτικό και απόλυτο χαρακτήρα,Δ. η συναίνεση των εκπαιδευτικών κάθε άλλο παρά δεδομένη είναι και γι’ αυτό η επίβλεψη της εφαρμογής ανατίθεται στα στελέχη (που καλό θα ήταν να προσέξουν αν θέλουν να διατηρήσουν ελπίδες για την επανεκλογή τους).

Μετά από μια τετράχρονη περιπέτεια πειραματικής εφαρμογής του προγράμματος το ΥΠΕΠΘ εν μία νυκτί αποφάσισε τη γενίκευση του με ελάχιστες αλλαγές. Οι εκπαιδευτικοί που ήρθαν σε επαφή με το πρόγραμμα τα προηγούμενα χρόνια ξέρουν καλά ότι η Ευέλικτη Ζώνη γέννησε δύο κυρίως εμπειρίες.

Στην πρώτη περίπτωση ανήκουν όλα εκείνα τα σχολεία που προσπάθησαν με σοβαρότητα και επιμονή να δοκιμάσουν τις μεταρρυθμίσεις που υπόσχονταν η Ευέλικτη Ζώνη. Σύντομα οδηγήθηκαν στην απογοήτευση και άλλοτε ρητά και άλλοτε άρρητα το εγκατέλειψαν.

Στη δεύτερη περίπτωση ανήκουν εκείνα τα σχολεία που αντιμετώπισαν πιο ρεαλιστικά την καινοτομία, εφαρμόζοντας την χωρίς προσδοκίες μεταρρύθμισης ως μια ακόμη διοικητική υποχρέωση που προστίθεται δίπλα στις παλιές. Στην περίπτωση αυτή η Ευέλικτη Ζώνη επιβίωσε χωρίς να αλλάζει τη ζωή των μαθητών στο σχολείο ή το χαρακτήρα της διδασκαλίας. Το μόνο που άλλαξε ήταν ο όγκος των υποχρεώσεων των εκπαιδευτικών και σε κάποιες περιπτώσεις η εμφάνιση ανταγωνισμών μεταξύ σχολικών μονάδων ή εκπαιδευτικών.

Τα αποτελέσματα αυτά ήταν εκ των προτέρων δεδομένα εξαιτίας του διακοσμητικού χαρακτήρα της καινοτομίας σε ό,τι αφορά το αναλυτικό πρόγραμμα, αλλά και της απουσίας κάθε είδους βοήθειας προς τους εκπαιδευτικούς (οικονομικής, τεχνικής, επιμορφωτικής).

Παρά αυτά τα δεδομένα το ΥΠΕΠΘ έκρινε αναγκαία την αυταρχική και αιφνίδια γενίκευση του θεσμού. Με τον τρόπο αυτό:

· Αποδεικνύει ότι ο διοικητισμός και η επιβολή αποτελεί σταθερό μοντέλο άσκησης της πολιτικής στην εκπαίδευση

· Χωρίς να βάλει το χέρι στην τσέπη επιχειρεί να επιδείξει έργο στον τομέα της εκπαίδευσης, διεκδικώντας ακόμα και προοδευτικό προσωπείο.

· Ταυτόχρονα δημιουργεί ένα ενιαίο χώρο σύγκρισης, αξιολόγησης και ανταγωνισμού των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών.

· Επί πλέον προσπαθεί να μεταθέσει τη συζήτηση από τα καυτά προβλήματα της εκπαίδευσης σε ανούσιες πρωτοβουλίες.

Η παιδαγωγική της Ευέλικτης Ζώνης δεν αποτέλεσε κάτι ριζικά καινούργιο στην ελληνική εκπαίδευση, αφού η απουσία αξιολόγησης επέτρεψε σε πολλούς συναδέλφους να υιοθετήσουν στοιχεία της ριζοσπαστικής παιδαγωγικής εδώ και καιρό. Στις περιπτώσεις αυτές η γενίκευση του προγράμματος δεν θα σημάνει παρά την υπαγωγή αυτών των παιδαγωγικών πρακτικών στο γραφειοκρατικό έλεγχο και τελικά στην αφυδάτωσή τους

Μέχρι τώρα ξεστρατίζαμε από την παραδοσιακή παιδαγωγική, βρίσκοντας αφορμή στο κέφι, το μεράκι και την περιέργεια που κάποτε αναβλύζουν στα πλαίσια της παιδαγωγικής σχέσης. Με την Ευέλικτη Ζώνη αυτά πρέπει να αποκτήσουν ωρολόγιο πρόγραμμα, να λογοδοτούν κάθε τρίμηνο στο σύμβουλο και να επιδεικνύονται στο κοινό για να διαφημιστεί το έργο μας. Μα πώς μπορεί να αποκτήσει η πρωτοβουλία πρόγραμμα; Πώς μπορεί η ανορθογραφία της ομαδικότητας να στριμωχτεί σε ένα προδιαγεγραμμένο δίωρο; Πώς μπορεί η κριτική σκέψη να γίνει προσχεδιασμένο διάλειμμα στο σχολείο της έτοιμης γνώσης; Πώς γίνεται η γνώση που χτίζεται, η γνώση που βρίσκεται πάντα σε εξέλιξη να εκτίθεται προς θαυμασμό; Στο σχολείο που κυριαρχεί η παραδοσιακή παιδαγωγική, οι προοδευτικές πρακτικές ή θα αποτελούν ανταρσία, ή θα μεταλλαχθούν σε όργανα διαφήμισης, ανταγωνισμού και φενακισμού.

Η άρνηση ή ο προβληματισμός που εκδηλώθηκε και εκδηλώνεται εκ μέρους της πλειοψηφίας των Συλλόγων Διδασκόντων να ενταχθούν στην Ευέλικτη Ζώνη δεν ταυτίζεται ούτε με την αδιαφορία ούτε με τη φυγοπονία. Αντίθετα, μπορεί να εκφράζει τη βαθιά αγωνία μας να διατηρήσουμε χώρους αυτονομίας στο σχολείο, έτσι ώστε να αναπτυχθεί η ριζοσπαστική παιδαγωγική. Με αυτή την έννοια, οι Σύλλογοι Διδασκόντων που θα αποφασίσουν να μην εφαρμόσουν την ευέλικτη ζώνη πρέπει να έχουν τη συνδικαλιστική κάλυψη της ΔΟΕ και των Συλλόγων Π.Ε.

Στην κατεύθυνση αυτή καλούμε τους συναδέλφους να επεκτείνουν τις παιδαγωγικές πρακτικές που οι ίδιοι μέχρι τώρα έχουν αναπτύξει . Γνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου εύκολο. Ούτε ο μισθός μας ούτε η κυρίαρχη κουλτούρα του ατομισμού ούτε η παραγωγή γνώσης στα Παιδαγωγικά Τμήματα μας βοηθάνε. Πιστεύουμε όμως ότι είναι μια διέξοδος (η μοναδική ίσως) ανάμεσα στη Σκύλλα του παλιού (τεχνοκρατικού) σχολείου της ομοιομορφίας και τη Χάρυβδη του νέου (γραφειοκρατικού) σχολείου της μέτρησης της παραγωγικότητας και της αγοράς.

Σε κάθε περίπτωση καλούμε τους συλλόγους διδασκόντων να μην αποδεχτούν καμιά μορφή διοικητικού ελέγχου, αξιολόγησης ή επίδειξης σε σχέση με τις δραστηριότητές τους Οι καθημερινές μας πρακτικές και οι δραστηριότητες στο σχολείο έχουν αξία αν στοχεύουν στους ίδιους τους μαθητές μας και όχι σε ένα επίδομα θέσης, αν λογοδοτούν στις αγωνίες τις δικές μας, των μαθητών μας και των γονιών τους και όχι στα στελέχη της διοίκησης. Άλλωστε η προοδευτική εκπαίδευση μπορεί να υπάρξει μόνο ως αντίπαλη τάση.