ΗΜΕΡΙΔΑ
ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Βόλος 22 Μαρτίου 2004

"Οι εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών
στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Επιπτώσεις στο εκπαιδευτικό έργο"

 

ΕΙΣΗΓΗΣΗ του Τουλγαρίδη Κώστα,
προεδρ. Συλλόγου Εκπ/κών Π.Ε. "Κ. Σωτηρίου",
μέλος του Γ.Σ. της ΑΔΕΔΥ (εκπρόσωπου των Παρεμβάσεων Π.Ε., στην ΑΔΕΔΥ)

 

"Ωρομισθία και αμφισβήτηση εργασιακών δικαιωμάτων στην Π.Ε. 
Ο νέος τύπος εκπαιδευτικού στο φθηνό και ευέλικτο σχολείο της αγοράς".

Ποιες είναι οι δυνατότητες της εποχής μας;

Πως τις αξιοποιεί το σύστημα και τι επιδιώκει για τη μόρφωση και την εργασία;

Ποια μέτρα εισάγουν στην εκπαίδευση, στη χώρα μας, και τι θέλουν να πετύχουν;

Τι αντίκτυπο έχουν αυτά τα μέτρα στις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών;

Τι αλλάζει στη μορφή των εργασιακών σχέσεων (ωράρια, μονιμότητα, ωρομισθία κλπ); Ο νέος τύπος του εκπαιδευτικού.

Τι αλλάζει στο ρόλο του εκπαιδευτικού και στο περιεχόμενο της εργασίας του (τι διδάσκουμε, για ποιόν, πως);

Τι αντίκτυπο έχουν οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις συνολικά στην εκπαίδευση, τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και στις σχέσεις τους;

Πως πρέπει να απαντήσει το κίνημα των εκπαιδευτικών και των εργαζομένων;

Προκειμένου να εξετάσουμε τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών την επίδρασή τους στην εκπαίδευση είμαστε υποχρεωμένοι να εξετάσουμε, έστω επιγραμματικά τις αναδιαρθρώσεις τόσο στην εκπαίδευση, με την διαμόρφωση του σύγχρονου σχολείου της αγοράς, όσο και στην εργασία, ευρύτερα. 

Να ανιχνεύσουμε έστω και ακροθιγώς τις γενικότερες κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις και τάσεις όπου βρίσκονται οι βαθύτερες αιτίες που τις επιβάλλουν. 

Έτσι θα μπορούμε πιο ολοκληρωμένα να καθορίσουμε και την κατεύθυνση και τους στόχους που το κίνημα των εκπαιδευτικών και των εργαζόμενων πρέπει να καθορίσει στον αγώνα του, για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων μας. 

ΟΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ… 

ΚΑΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΖΟΥΜΕ

Ζούμε στην εποχή των μεγάλων ανακαλύψεων και της έκρηξης των επιστημών, της τρομερής αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας και την ασύλληπτη παραγωγή πλούτου σε παγκόσμιο επίπεδο, από τα εκατομμύρια των εργαζόμενων σ΄ όλο τον κόσμο. Αυτή η πραγματικότητα θα μπορούσε, περισσότερο από ποτέ, να οδηγήσει στην αποφασιστική βελτίωση της ζωής των εργαζομένων, σ΄ όλο τον κόσμο με την μείωση του χρόνου εργασίας και δημιουργικότερη και ελεύθερη δουλειά, με αύξηση των αποδοχών και αύξηση του ελεύθερου χρόνου, με ελεύθερη πρόσβαση σ' όλα τα πεδία της γνώσης για κάθε άνθρωπο χωρίς διακρίσεις, με την υποταγή της παραγωγής και της επιστήμης (των συλλογικών κατακτήσεων του ανθρώπινου μυαλού) στις ανθρώπινες ανάγκες.

Αντί γι΄ αυτό βλέπουμε ότι ο καπιταλισμός της εποχής μας, διαχειρίζεται την παραγωγή και την επιστήμη έτσι… που εκατομμύρια άνθρωποι περιθωριοποιούνται κοινωνικά και εξαθλιώνονται και αποξενώνει τον άνθρωπο σε πρωτόγνωρο βαθμό από το συνολικό πλούτο της υλικής και πνευματικής παραγωγής της ανθρωπότητας.

Παλιά αλήθεια, αλλά… αλήθεια. Το κεφάλαιο τα θέλει όλα για τον εαυτό του και τα υποτάσσει στο κυνήγι για όλο και μεγαλύτερη αύξηση της κερδοφορίας του.

Κατευθύνει τη γνώση των πολλών σε περιορισμένες περιοχές, διαμορφώνει μονοδιάστατους ανθρώπους ικανούς για συγκεκριμένες δραστηριότητες και για εξαρτημένη εργασία. Κατακερματίζει την εργασία και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Ενώ επιδιώκει μια αντίστοιχη εκπαίδευση, φτηνή και αποδοτική, στην υπηρεσία αυτού του μοντέλου, η οποία θα είναι κατακερματισμένη, μερική τεμαχισμένη γνώση για πολλούς, σε ένα πολυεπίπεδο εκπαιδευτικό σύστημα πολλαπλών βαθμίδων - τυπικών και άτυπων προσόντων. Έτσι επιδιώκει τον έλεγχο και την "αξιοποίηση" όχι μόνο της χειρωνακτικής εργασίας, αλλά και την εκμετάλλευση του μυαλού και της γνώσης καθώς και της πρωτοβουλίας και της φαντασίας του εργαζόμενου.

Στην προσπάθεια που γίνεται να συγκροτηθούν τα χαρακτηριστικά της νέας εργατικής δύναμης - εργασιακής ικανότητας, που χρειάζονται για την παραγωγή κέρδους, αλλά και την εξασφάλιση της διατήρησης του κοινωνικοοικονομικού μοντέλου, το πεδίο της εκπαίδευσης αναδεικνύεται σε στρατηγικό. 

Σ' αυτή την κατεύθυνση κινούνται οι οδηγίες της ΕΕ και οι προσπάθειες ενοποίησης και εννιαιοποίησης του εργασιακού μοντέλου αλλά και των εκπαιδευτικών συστημάτων. 

Από τη ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟ…

Χαρακτηριστικές είναι οι επισημάνσεις για το είδος των αλλαγών και αναδιαρθρώσεων που απαιτούνται στην εργασία και την εκπαίδευση, όπως καταγράφονται στα επίσημα κείμενα της ΕΕ και άλλων διεθνών οργανισμών, στη συζήτηση και τα μέτρα που προτείνονται κατά την τελευταία δεκαετία. 

" Η μαζική παραγωγή φθίνει προς όφελος μιας περισσότερο πολύμορφης παραγωγής. Η μακρόχρονη τάση για ανάπτυξη μόνιμης μισθωτής εργασίας, πλήρους απασχόλησης και απροσδιόριστης διάρκειας δηλαδή, δείχνει να ανατρέπεται" (Λευκό Βιβλίο για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, σελ. 7, Βρυξέλλες 29.11.95), προσδιορίζουν έτσι και επιχειρούν να στηρίξουν θεωρητικά την προσπάθεια ανατροπής του μοντέλου της σταθερής εργασίας.

Πιο συγκεκριμένα ο Ρόναλντ Γκας, σύμβουλος του ΟΟΣΑ σε εκπαιδευτικά θέματα, αναφέρει: "ως πριν από λίγες δεκαετίες η βασική εκπαίδευση και τα προσόντα καθόριζαν τη θέση του καθενός στην κοινωνία περίπου για όλη του τη ζωή. Σήμερα όμως, όχι μόνο οι μηχανές (το φυσικό κεφάλαιο) αλλά και τα άτομα (το ανθρώπινο κεφάλαιο) μπορούν να καταστούν απαρχαιομένα…Η βιομηχανία γνωρίζει ότι οι συνεχιζόμενες τεχνολογικές αλλαγές και τα συνεχώς μετατοπιζόμενα συγκριτικά πλεονεκτήματα στο παγκόσμιο εμπόριο σημαίνουν πως τα άτομα θα πρέπει να μεταβάλλουν τις ικανότητες και τα προσόντα στην εργασία τους. Έτσι, ο σκοπός του σχολείου δεν θα είναι πλέον να παράσχει ένα τελικό προϊόν για τη βιομηχανία"

Ταυτόχρονα το Λευκό Βιβλίο αναφέρεται συνέχεια στην ανάγκη "να πέσουν τα τείχη ανάμεσα στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και τη διαρκή κινητικότητα ανάμεσά τους". Ενώ στη σελ. 168 της Λευκής Βίβλου αναφέρεται: "οι επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο είναι απαραίτητες για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα για τη διευκόλυνση της αφομοίωσης και της διάδοσης των νέων τεχνολογιών" και στο ίδιο μήκος κύματος ο κύριος Κυριακόπουλος, μιλώντας εκ μέρους του ΣΕΒ, τον Φλεβάρη του 2002, στην ημερίδα που διοργάνωσε το υπουργείο Παιδείας, με τίτλο "Εκπαίδευση στην επιχειρηματικότητα" διαπίστωνε ότι στο νέο αιώνα, η γνώση θα αποτελεί προϋπόθεση για κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα περισσότερο απ' ότι το κεφάλαιο. Ταυτόχρονα, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι "η γνώση διαφέρει από τα υπόλοιπα μέσα παραγωγής στο ότι δεν μπορεί ούτε να κληρονομηθεί ούτε να κληροδοτηθεί". 

Ενώ σε άλλο σημείο η Λευκή Βίβλος σημειώνει ότι "η εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση… καλούνται αναμφίβολα να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο" σελ. 167. Αυτός ο ρόλος δεν αφορά μόνο ή κυρίως την "παθητική" εκ των υστέρων, ανταπόκριση της εκπαίδευσης στις ανάγκες της αγοράς και των επιχειρήσεων. Αντίθετα έχει μια διάσταση σαφώς πιο "ενεργητική": να προετοιμάσει, να διευκολύνει τις γενικότερες αντιδραστικές ανακατατάξεις στην παραγωγή και την κοινωνία. Αυτός ο στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί με τη σημερινή εικόνα και λειτουργία του συστήματος κατάρτισης και εκπαίδευσης. Θα γίνει εφικτός "μόνο με την προϋπόθεση της προσαρμογής τους" και μόνο αν "επανεξεταστεί η θέση της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης στη λειτουργία της κοινωνίας, οι σχέσεις τους με την οικονομία και την παραγωγή στο σύνολό τους" . Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να προσαρμοστούν τόσο εργασιακά όσο και διδακτικά σ' αυτή την πραγματικότητα. (Λευκό Βιβλίο για την εκπαίδευση και την κατάρτιση).

Κατά αυτούς η γνώση πρέπει να υπάρχει και έχει αξία μόνο για να παράγει κέρδος. Ο J.F. Lyotard, μιλώντας για κοινωνικό - τεχνικό υπόδειγμα πληροφορικής, μας λέει ότι "σ' αυτό το μετασχηματισμό η φύση της γνώσης δεν παραμένει άθικτη. Δεν μπορεί να περάσει στους νέους διαύλους και να καταστεί αποτελεσματική παρά μόνο αν η γνώση μπορεί να μεταφραστεί σε ποσότητες πληροφορίας" και ότι "η γνώση παράγεται και θα παράγεται για να πωλείται, καταναλώνεται και θα καταναλώνεται για να παίρνει αξία μέσα σε μια νέα παραγωγή: και στις δύο περιπτώσεις ο σκοπός είναι η ανταλλαγή της".

 

…στη διακήρυξη της Σορβόνης            ..…στη Λισσαβόνα

Τη Λευκή Βίβλο ακολούθησε η Διακήρυξη της Σορβόννης, το Μάιο του 1998, για την καλύτερη σύνδεση των συστημάτων πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με τις απαιτήσεις της αγοράς. Ακολούθησε η Σύνοδος των υπουργών Παιδείας στην Μπολόνια, τον Ιούνιο του 1999, η οποία υιοθέτησε τις προτάσεις της Σορβόννης. Ταυτόχρονα, έβαλε τις κατευθύνσεις για τον ενιαίο εκπαιδευτικό, ευρωπαϊκό χώρο με την προώθηση κύκλων σπουδών στην Ανώτατη Εκπαίδευση, στο όνομα της γρήγορης εξόδου ενός κομματιού στην αγορά εργασίας αλλά και της διαμόρφωσης πτυχίων πολλών ταχυτήτων, "διά πάσαν επιχειρηματική νόσον". Διακήρυξε την ανάγκη για την προώθηση ακόμη μεγαλύτερης επιχειρηματικότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση, ώστε το Πανεπιστήμιο να παίξει το ρόλο της επιχείρησης για τον εαυτό του και του πανεπιστήμιου για τις επιχειρήσεις, προώθησε τις διαδικασίες πιστοποίησης και αξιολόγησης. Ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας(Μάρτιος 2000) καθόρισε ως κύριο στόχο της ΕΕ την κατάκτηση της "Κοινωνίας της Γνώσης", σαν κύριο μέσο επίτευξης της ανταγωνιστικότητάς της, έναντι των άλλων κέντρων. Ταυτόχρονα, κήρυξε, τους τέσσερις πυλώνες της στρατηγικής της για την απασχόληση (απασχολησιμότητα, επιχειρηματικότητα, προσαρμοστικότητα, ισότητα ευκαιριών) και μαζί μ' αυτούς, την ανάγκη επεξεργασίας κοινών ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών πολιτικών με επιδίωξη το μετασχηματισμό των εκπαιδευτικών συστημάτων, ώστε να αποτελέσουν τη βάση της "νέας οικονομίας", αλλά και για να εξασφαλίσουν τη μέγιστη κοινωνική συναίνεση σ' αυτήν. 

ΤΙ ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΝ

Παρακολουθώντας κανείς όλο αυτό το χρονοπρογραμματισμό, αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για μια προσπάθεια συνολικής επανατοποθέτησης της εκπαίδευσης με βάση τις ανάγκες της αγοράς. Και το κυριότερο, δεν μιλάμε για κάτι που πρόκειται να συμβεί αλλά που οικοδομείται καθημερινά στον εκπαιδευτικό χώρο. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός πολυεπίπεδου δικτύου σ' όλο το φάσμα της τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης, που περιλαμβάνει όλες τις βαθμίδες της. 

Που διακλαδώνεται με τα γραφεία σταδιοδρομίας και τα Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης, τις ζώνες επιχειρηματικότητας στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, αλλά και τις θυρίδες επιχειρηματικότητας της Νέας Γενιάς, τα προγράμματα κατάρτισης των ΚΠΣ αλλά και τις δικτυακές διασυνδέσεις. 

Που τα όρια δημόσιου και ιδιωτικού γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα και πάντως όλα υποτάσσονται στο επιχειρηματικό όφελος. 
Που αναδιαρθρώνουν το περιεχόμενο των σπουδών, προσαρμόζοντάς το στις αναγκαίες για την αγορά δεξιότητες και τις απαραίτητες για το κεφάλαιο ιδέες, τα εθνικά και ευρωπαϊκά ιδεώδη και προσδίδοντάς του όλο πιο πολύ εργαλειακό χαρακτήρα. Προσβλέποντας σε μια εκπαιδευτική διαδικασία που όλο και περισσότερο θα εμφορείται από το στόχο διαμόρφωσης ευέλικτου εργατικού δυναμικού, προσαρμοστικού στις ανάγκες της καπιταλιστικής παραγωγής τόσο από την άποψη των δεξιοτήτων του όσο και από τη σκοπιά κοινωνικών συμπεριφορών και ιδεολογικών πρακτικών. 

Που προσπαθούν να αναδιαρθρώσουν όλο το πλέγμα των σχέσεων εκπαιδευτικών, εκπαιδευομένων, κοινωνίας με τις επιχειρήσεις, κράτους και ΕΕ, κάνοντας ακόμα πιο αντιδραστικό όχι μόνο το εργασιακό ή άλλο καθεστώς του καθενός από τους πρώτους αλλά και τις σχέσεις μεταξύ τους. Μέσα από κάθε είδους κανονιστικά πλαίσια αξιολογήσεων, εσωτερικών κανονισμών και καθηκοντολογίων, αλλά και της ουσίας του ρόλου που τους καλούν να παίξουν στην όλη διαδικασία... 

ΠΟΙΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΕΙΣΑΓΟΥΝ
ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ

Αυτές οι επιδιώξεις είδαμε να γίνεται προσπάθεια να υλοποιηθούν στην χώρα μας, από μια σειρά μέτρων που παίρνονται τα τελευταία χρόνια, που παρά το γεγονός ότι σ' ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φαίνονται ανεξάρτητα μεταξύ τους, στην πραγματικότητα το ένα συμπληρώνει το άλλο και όλα μαζί διαμορφώνουν ένα συνολικά διαφορετικό τοπίο στην εργασία και την εκπαίδευση.

Έτσι ξεκινώντας με το νόμο 2525/97 (νόμο Αρσένη) είχαμε την κατάργηση της επετηρίδας και την θεσμοθέτηση του διαγωνισμού του ΑΣΕΠ. Μαζί θεσμοθετείται η αποσύνδεση του πτυχίου από την εργασία, η εισαγωγή της ανάγκης πιστοποίησης των ικανοτήτων και τη λογική της αξιολόγησης αλλά και το άνοιγμα της έννοιας της δια βίου εκπαίδευσης. 

Με τον ίδιο νόμο είχαμε τις αλλαγές στο Λύκειο και την ίδρυση των ΤΕΕ, την μαζική και βίαιη ώθηση παιδιών στην τεχνική εκπαίδευση και την κατάρτιση, από νωρίς. Καθώς και την υπερεντατικοποίηση του Λυκείου, την αποθέωση των εξετάσεων και της αξιολόγησης του μαθητή, την αποστείρωση από κάθε γενική γνώση, αναγκαία για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας των νέων αλλά άχρηστη για τις εξετάσεις και για τις ανάγκες της αγοράς. Συνολικά το βάθεμα του απορριπτικού - κατανεμιτικού ρόλου της Β΄βάθμιας εκπαίδευσης και την κλοπή του ελεύθερου χρόνου των νέων.

Ακολούθησε ο νόμος 2640/88, για την τεχνική εκπαίδευση, το καθηκοντολόγιο και ο νέος νόμος για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των σχολικών μονάδων (2986/2000), σειρά ρυθμίσεων για τους αναπληρωτές και πρόσφατα για τους ωρομίσθιους. Παράλληλα είχαμε την εφαρμογή, εκτεταμένα, του Ολοήμερου σχολείου, την εισαγωγή της ευέλικτης ζώνης καθώς και την εξαγγελία για αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων σε Α'βάθμια και Β΄βάθμια εκπαίδευση που θα συνοδευτεί από νέο εκπαιδευτικό υλικό, με νέα βιβλία. Παράλληλα εξαγγέλθηκε για άλλη μια φορά η προώθηση της αξιολόγησης σε όλη την κλίμακα της εκπαίδευσης καθώς και μια σειρά μέτρων για την επιχειρηματικότητα στην εκπαίδευση και την ολοκλήρωση του πλέγματος κατάρτισης- δια βίου εκπαίδευσης, καθώς και τη διευθέτηση ζητημάτων σχετικά με την πιστοποίηση και τους εκπαιδευτικούς τίτλους.

Στα παραπάνω πρέπει να μην ξεχάσουμε και δύο νέους νόμους που παρ΄ ότι δεν αφορούν άμεσα την εκπαίδευση έχουν σοβαρό αντίκτυπο στη διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων και των εκπαιδευτικών. Αναφερόμαστε στο νέο μισθολόγιο που μαζί με τη νέα λιτότητα φέρνει με συγκεκριμένο τρόπο τη σύνδεση του μισθού με την απόδοση - αξιολόγηση (η καταβολή μέρους του μισθού του εκπαιδευτικού (του κινήτρου απόδοσης), εξαρτάται από την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού ενώ αμφισβητείται η ακώλυτη βαθμολογική εξέλιξη που εξαρτάται στο εξής από την καλή αξιολόγηση του εκπαιδευτικού!). Ο δεύτερος νόμος είναι ο νόμος για τη μερική απασχόληση που πέρασε τον Ιούλιο του 2003 με αποτέλεσμα την μαζική εισαγωγή των ωρομισθίων σ' όλο το Δημόσιο Τομέα, χωρίς να μείνει απ' έξω και η εκπαίδευση, με τη φετινή έκρηξη του αριθμού των ωρομισθίων. 

Έτσι τα βασικά χαρακτηριστικά στο νέο σχολείο της αγοράς που διαμορφώνεται είναι η λιτότητα, η ευελιξία, η πειθάρχηση, η αξιολόγηση - κατηγοριοποίηση, ο ανταγωνισμός, η εντατικοποίηση και η επέκταση του σχολικού χρόνου, ο κατακερματισμός (της γνώσης και της εργασίας), η ιδιωτικοποίηση λειτουργιών του δημόσιου σχολείου και η επιχειρηματικότητα, η απαξίωσή του και η αποξένωσή του από τις κοινωνικές ανάγκες και η πλήρης υποταγή του στην αγορά.

Οι εξελίξεις στις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών στο δημόσιο σχολείο.

Είναι δεδομένο ότι οι παραπάνω επιδιώξεις για τη διαμόρφωση του νέου μοντέλου εκπαίδευσης και εργασίας απαιτούν και επιδιώκουν να επιβάλουν ένα συνολικά διαφορετικό καθεστώς στις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών.

Για την καλύτερη ανάλυση των εξελίξεων θα εξετάσουμε δύο πεδία που διαμορφώνουν τις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών.

  1. οι αλλαγές που προκύπτουν στους όρους εργασίας - τη μορφή των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών, σαν αποτέλεσμα των επιδιώξεων τους για την εκπαίδευση αλλά και των γενικότερων αλλαγών που προωθούνται στην εργασία σε βάρος των εργαζομένων( μονιμότητα, ωράρια, αμοιβές, ελαστικοποίηση, πειθάρχηση κλπ). 

  2. οι αλλαγές που προκύπτουν στο ρόλο των εκπαιδευτικών και στο περιεχόμενο της εργασίας τους, σαν αποτέλεσμα του γενικού αναπροσανατολισμού της εκπαίδευσης και της πλήρους υποταγής της στις ανάγκες της αγοράς καθώς και της διαμόρφωσης μέσα από τη λειτουργία της, στο μαθητικό πληθυσμό, του νέου τύπου εργαζόμενου(φτηνού, υποταγμένου, ευέλικτου, απασχολήσιμου, αποδοτικότερου και ευπροσάρμοστου στις ανάγκες της αγοράς).

Οι εξελίξεις στη μορφή των εργασιακών σχέσεων και πως διαμορφώνονται οι όροι της εργασίας των εκπαιδευτικών

Τα τελευταία χρόνια βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα σχέδιο συνολικής ανατροπής των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών. Αυτό εκφράζεται με την αμφισβήτηση βασικών κατακτημένων δικαιωμάτων στους μόνιμους εκπαιδευτικούς από τη μια και στην ευθεία εισαγωγή δραματικά νέων δεδομένων στο κομμάτι των εκπαιδευτικών που εργάζεται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου (αναπληρωτές και ωρομίσθιοι) στην εκπαίδευση. Σε πολλές περιπτώσεις πολλά μέτρα σ' αυτή την κατεύθυνση υλοποιούνται χωρίς καιν να υπάρχει το αντίστοιχο νομικό πλαίσιο ή ακόμα και ενάντια στην υπάρχουσα νομοθεσία, υιοθετώντας την λογική "νόμος είναι οι εντολές της διοίκησης".

Οι βασικές επιδιώξεις, "η καρδιά", των αλλαγών αυτών είναι :

Πως εκφράζονται αυτά στους μόνιμους εκπαιδευτικούς;

Στο κομμάτι της μονιμότητας έχουμε τα τελευταία χρόνια μια σοβαρή επίθεση που εκφράστηκε κυρίως στα εξής :

1. Αμφισβήτηση του ωραρίου. 

α. με αφορμή την επέκταση του ολοήμερου σχολείου και την επέκταση του σχολικού χρόνου από τη μία, καθώς και την προσπάθεια για φτηνή λειτουργία του "νέου τύπου σχολείου" και του "παραγεμίσματος" του επιπλέον χρόνου με ότι περισσεύματα είχαμε σε ώρες από το υπάρχον εκπαιδευτικό προσωπικό, είχαμε την εμφάνιση του κυλιόμενου ωραρίου, και το σπάσιμο για πρώτη φορά του σταθερού εργασιακού ωραρίου, πρωινού ή απογευματινού. Έτσι παρουσιάστηκε το φαινόμενο της συμπλήρωσης του ωραρίου των συναδέλφων του πρωινού στο ολοήμερο, με αιχμή αρχικά στις ειδικότητες και στη συνέχεια σε όλους και το ανάποδο (συμπλήρωση ωραρίου για τους συναδέλφους του ολοήμερου, στο πρωινό). Επίσης είχαμε την έναρξη του εργασιακού ωραρίου από της 7πμ, ώστε να καλυφθεί και η πρωινή ζώνη 7-8πμ, πράγμα που δε στηρίζεται νομικά πουθενά. 

Με την εγκύκλιο Φ12/676/61336/Γ1/1316/02 "ερμηνεύτηκε" η δυνατότητα το 6ωρο εργασιακό ωράριο ημερησίως, που προβλέπεται από τον ν.1566/85, να "κυλάει" σε όλο το διάστημα λειτουργίας του σχολείου από 7πμ έως 4μμ και ο εκπαιδευτικός να εργάζεται είτε 7πμ - 1μμ, είτε 10πμ - 4μμ, ανάλογα με τις εντολές της διοίκησης και τις "ανάγκες του προγράμματος". Έτσι εφαρμόστηκε στην πράξη η ελαστικοποίηση του ωραρίου, χωρίς καν να υπάρχει αντίστοιχη νομική ρύθμιση. Μια τέτοια εξέλιξη φαινεται πως βρήκε τη ΔΟΕ να μην αντιδρά, αλλ\ά και κατά τη γνώμη μας να την αποδέχεται, προβάλλοντας το αίτημα για "ενιαίο ωράριο" και ξεχνώντας να προσθέσει και "σταθερό (πρωινό ή απογευματινό)" παίρνωντας έτσι μια θέση που δε φαίνεται να διαφέρει με αυτή του ΥΠΕΠΘ. Έμειναν έτσι, μόνο κάποιοι σύλλογοι που αντέδρασαν απέναντι σ' αυτό. (παραπομπή 1η, στο τέλος)

β. με αφορμή την συμπλήρωση του προγράμματος (π.χ. στις ειδικότητες) και την κάλυψη ελλείψεων σε εκπαιδευτικούς (πχ φυσικής αγωγής, ολοήμερο), ιδιαίτερα την φετινή χρονιά, εμφανίστηκε έντονα το φαινόμενο της παραβίασης του ωραρίου με ανάθεση υποχρεωτικών υπερωριών, ακόμα και απλήρωτων σε πολλές περιπτώσεις.

Για την υλοποίηση αυτού του μέτρου χρησιμοποιήθηκε ο ν.1566/85 (άρθρο14, παραγρ. 16), καταχρηστικά, σε πολλές περιπτώσεις, καθώς προβλέπει την ανάθεση υπερωριών μόνο όταν οι ώρες που καλύπτονται δεν δικαιολογούν πρόσληψη αναπληρωτή και μόνο με απόφαση του Συλλόγου διδασκόντων του κάθε σχολείου. Η ΔΟΕ αντέδρασε και σ' αυτό με μια μάλλον χλιαρή κατά τη γνώμη μας και καθυστερημένη ανακοίνωση, που καλούσε τους συλλόγους διδασκόντων να μην αναθέτουν υπερωρίες, μόνο όταν ο αριθμός των ωρών δικαιολογούσε θέση αναπληρωτή. Άφηνε έτσι απ' έξω τις περιπτώσεις υπερωριών στις ειδικότητες ενώ δεν κατοχύρωνε την αποτροπή των υπερωριών στην πράξη προκηρύσσοντας στάση εργασίας για τις πέραν του υποχρεωτικού ωραρίου ώρες, ώστε να καλύπτονται οι συνάδελφοι να μην κάνουν τις υπερωρίες, δηλώνοντας στάση εργασίας. Πράγμα που έγινε με επιτυχία σε ορισμένους συλλόγους. (παραπ.)

γ. Με αφορμή την "ασφυξία" σε παροχή εκπαιδευτικών στα σχολεία και τη μη αναπλήρωση σε περιπτώσεις απουσίας των εκπαιδευτικών εντάθηκε η προσπάθεια επέκτασης του διδακτικού ωραρίου στα όρια του εργασιακού, καθώς υποχρεώνονται συνάδελφοι να μπαίνουν στα κενά τους σε μάθημα, βαφτίζοντας, με μια πρωτοφανή αντιπαιδαγωγική αντίληψη, την ώρα ως απασχόληση και όχι ως διδακτική.

Για τη διαδικασία αυτή, χρησιμοποιείται η Φ12/456/Γ1/567 εγκύκλιος της Διευθ. Σπουδών του ΥΠΕΠΘ, που είναι τελείως αυθαίρετη και αντίθετη με το νόμο 1566/85.

δ. Όλο και συχνότερα συμβαίνει να γίνονται σεμινάρια, υποχρεωτικού χαρακτήρα, και πέρα από το εργασιακό ωράριο των εκπαιδευτικών , ενώ η επιμόρφωση έχει πλέον περάσει σχεδόν αποκλειστικά στον ελεύθερο χρόνο(ΠΕΚ, εξομοίωση κλπ) και σε καμία περίπτωση εντός του χρόνου εργασίας με απόσπαση από την εργασία. (παραπ.)

2. Σύνδεση μισθού - απόδοσης (αξιολόγησης)

Με τον ν.2986/2000 θεσμοθετείται η αξιολόγηση εκπαιδευτικών και σχολικών μονάδων και με το νέο μισθολόγιο, μαζί με τη νέα λιτότητα που ενισχύεται στις αμοιβές των εκπαιδευτικών, θεσμοθετείται με συγκεκριμένο τρόπο η σύνδεση του μισθού με την απόδοση - αξιολόγηση. Η καταβολή μέρους του μισθού του εκπαιδευτικού (του κινήτρου απόδοσης), εξαρτάται από την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού ενώ αμφισβητείται η ακώλυτη βαθμολογική εξέλιξη που εξαρτάται στο εξής από την καλή αξιολόγηση του εκπαιδευτικού!(άρθρο 7 του νέου μισθολογίου).

Επιδιώκουν έτσι να προωθήσουν τον πιο σκληρό ανταγωνισμό ανάμεσα στις σχολικές μονάδες από τη μια αλλά και ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς ακόμα και του ίδιου σχολείου. Επιδιώκουν να μεταφέρουν την στυγνή ανταγωνιστική λογική των επιχειρήσεων και στην εκπαίδευση, ενώ η αποδοτικότητα και η αξιολόγηση όλων των παραγόντων της εκπαιδευτικής διαδικασίας θα μετριέται με βάση την ανταπόκρισή τους, την προσαρμογή τους και τελικά την χρησιμότητα τους στις ανάγκες της αγοράς και τον στόχων που περιγράψαμε εισαγωγικά. 

Η αξιολόγηση θα χρησιμεύσει ως μέτρο ακριβώς αυτής της αποτελεσματικότητας όλων των παραγόντων της εκπαίδευσης αλλά και ταυτόχρονα ως κίνητρο αλλά και ως "πέλεκυς" για τους απείθαρχους. Πολύ περισσότερο που θα υπάρχει και άμεση οικονομική εξάρτηση του εκπαιδευτικού.

Σχετικά μ' αυτά πρέπει να δούμε ότι το τοπίο που διαμορφώνεται στην εκπαίδευση φαντάζει εφιαλτικό αν συνυπολογίσουμε και τα μέτρα που έχουν στο συρτάρι ή κατέγραψαν στα εκλογικά τους προγράμματα τα δύο μεγάλα κόμματα, όπως : κατάργηση των ορίων των σχολείων και δυνατότητα επιλογής σχολείου από τους μαθητές, αξιολόγηση - κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων και δημοσιοποίηση της κατάταξης των σχολείων, χρηματοδότηση ανάλογα με την αποτελεσματικότητα των σχολείων, "αποκέντρωση" και απόδοση των σχολείων στους δήμους και στους τοπικούς φορείς, τη συμμετοχή και των επιχειρήσεων στη διαμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων, τη στήριξη της λειτουργίας των σχολείων σε χορηγούς, την αμφισβήτηση της μονιμότητας κλπ. 

3. Ενίσχυση της ιεραρχίας και του αυταρχισμού στους εκπαιδευτικούς.

Με την εισαγωγή του καθηκοντολόγιου και τις αυθαιρεσίες της διοίκησης έχουμε μια προσπάθεια περιστολής κάθε κατακτημένης δημοκρατικής και συλλογικής λειτουργίας του σχολείου και περιορισμού των αρμοδιοτήτων του συλλόγου των διδασκόντων ακόμα και σε δευτερεύοντα ζητήματα (πχ διαμόρφωση του προγράμματος, σχολικές επισκέψεις κλπ). Οι εκπαιδευτικοί επιδιώκεται να μετατραπούν σε πειθήνια εκτελεστικά όργανα. Στον αντίποδα, έχουμε την σκανδαλώδη ενίσχυση της ιεραρχίας μέχρι τους διευθυντές, με αποστολή να αποτελούν το αυτί και το μάτι αλλά και το μακρύ χέρι της διοίκησης μέσα στο σχολείο. Για το σκοπό αυτό μάλιστα είχαμε και δύο απανωτές αυξήσεις στις αμοιβές τους (επίδομα θέσης και επίδομα ευθύνης), την ώρα που η μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δεν έπαιρνε δεκάρα τσακιστή, παραπέρα μείωση του διδακτικού τους ωραρίου, επιδιώκοντας να τους αποκόψουν τελείως από το υπόλοιπο κομμάτι των εκπαιδευτικών. 

4. Αμφισβήτηση της οργανικής θέσης

Με αφορμή τα μεγάλα κενά εκπαιδευτικών και την έλλειψη κονδυλίων, υιοθετήθηκε κατά κόρον η ταχτική των μετακινήσεων συναδέλφων, ακόμα και αυτών που έχουν οργανική θέση σε κάποιο σχολείο, σε άλλο σχολείο, παρά τη θέλησή τους. Έχουμε εκτεταμένα φαινόμενα αυθαίρετων συμπτύξεων τμημάτων για εξοικονόμηση εκπαιδευτικών. Ενώ η συμπλήρωση του ωραρίου με μετακίνηση και σε άλλο σχολείο (ακόμα και σε 4 σχολεία όπως στους μουσικούς) εμφανίζεται πολύ συχνότερα.

Για την εξασφάλιση κατά ένα μέρος της νομικής κάλυψης αυτής της απαράδεκτης και αυθαίρετης τακτικής της διοίκησης, το ΥΠΕΠΘ έστειλε εγκύκλιο(85002/Δ2/20-8-2002) η οποία σε αντίθεση με το νομικό καθεστώς για τα όρια των σχολείων και τις εγγραφές μαθητών σύστηνε την μετακίνηση μαθητών σε κοντινά σχολεία προκειμένου να μην υπερβαίνουν οι μαθητές τους 30 και να αποφεύγονται χωρισμοί τμημάτων. Από την άλλη προχώρησε σε τροπολογία νόμου (18-9-03, άρθρο 13, παρ. 20, του ν. 3149/2003) που προβλέπει την δυνατότητα, για πρώτη φορά, της μετακίνησης των υπεράριθμων εκπαιδευτικών, ακόμα και εκτός της διεύθυνσης που ανήκουν, στα όρια της περιφέρειας(!) και ακόμα και σε σχολεία της άλλης βαθμίδας εκπαίδευσης(!), προκειμένου να καλύψει εκπαιδευτικές ανάγκες…

Πώς εκφράζονται αυτά στους αναπληρωτές και τους ωρομίσθιους;

Για να εξετάσουμε τις εργασιακές σχέσεις των αναπληρωτών και των ωρομισθίων πρέπει να κάνουμε ορισμένες επισημάνσεις που αφορούν την συνολική διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων στην εκπαίδευση. 

  1. Η σχέση των μη μόνιμων εκπαιδευτικών προς τους μόνιμους, αλλάζει σταδιακά υπέρ των πρώτων. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία ο συνολικός αριθμός αναπληρωτών και ωρομισθίων αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια. 

ΑΣΕΠ- ομηρία - μεγαλύτερη υποταγή

Με το νόμο 2525/97 (νόμο Αρσένη) είχαμε την κατάργηση της επετηρίδας και την θεσμοθέτηση του διαγωνισμού του ΑΣΕΠ. Έτσι έχουμε μια αποφασιστική στροφή στη χειροτέρευση των όρων για τους αναπληρωτές και συνεπακόλουθα τους ωρομίσθιους. Στην ουσία θεσμοθετείται η αποσύνδεση του πτυχίου από τα εργασιακά και επαγγελματικά δικαιώματα, εισάγεται η λογική της υποχρεωτικότητας της πιστοποίησης ικανοτήτων, ως προϋπόθεση για την εργασία, άρα και μετά (βλέπε αξιολόγηση). Στην πραγματικότητα ο Διαγωνισμός του ΑΣΕΠ, που αποτελεί μια εξευτελιστική διαδικασία για τους εκπαιδευτικούς, μεταφέρει την ευθύνη της ανεργίας στην "ανικανότητα" των εκπαιδευτικών να επιτύχουν, ενώ δεν τίθεται καν ζήτημα για την εκπαιδευτική πολιτική, τον αριθμό των μαθητών στην τάξη, τον αριθμό των διορισμών και άλλα. Ο Διαγωνισμός δεν αποτελεί παρά ένα απτό δείγμα του τι σημαίνει αξιολόγηση, για το ΥΠΕΠΘ καθώς και της προσπάθειάς τους να μεταφέρουν την ευθύνη από την πολιτική τους στον εκπαιδευτικό. Ταυτόχρονα χτυπιέται κάθε αντικειμενικότητα στη διαδικασία πρόσληψης, δυναμιτίζετε κάθε διαδικασία ελέγχου των διορισμών και ανοίγει διάπλατα η πόρτα στο ρουσφέτι και τις πελατειακές σχέσεις και στην εκπαίδευση.

Η κατάργηση της επετηρίδας οδήγησε στη δημιουργία τουλάχιστον έξι(!) νέων "επετηρίδων" (16μηνίτες, με προϋπηρεσία, επιτυχόντες ΑΣΕΠ, επιτυχόντες μη διοριστέοι, χωρίς προϋπηρεσία, καθηγητές Ολυμπιακής Παιδείας και πάει λέγοντας). Ο κατακερματισμός του κόσμου της αδιοριστίας είναι ασύλληπτος αλλά και καθοριστικός στην παρεμπόδιση της ανάπτυξης ενός κοινού αγώνα όλων των αδιόριστων για την εξασφάλιση της μόνιμης και σταθερής δουλειάς. 

Έτσι επιτυγχάνει το ΥΠΕΠΘ την πολιτική ομηρία των αναπληρωτών και των ωρομισθίων και δημιουργεί τους περιπλανώμενους υποταχτικούς εκπαιδευτικούς που κάτω από τον εκβιασμό για το κυνήγι της προϋπηρεσίας, είναι πολύ πιο ευάλωτοι στην καταστρατήγηση των εργασιακών τους δικαιωμάτων.

Η κατάσταση αυτή χειροτέρευσε ακόμα περισσότερο καθώς με την πρόσληψη των αναπληρωτών απευθείας από το ΥΠΕΠΘ γίνονται δρακόντειοι έλεγχοι και περικοπές αλλά και απίστευτες παραβάσεις των πινάκων στις προλήψεις των αναπληρωτών (υπ. Απόφαση Δ2/ 15699 ΦΕΚ 465/ 17 Απριλίου 2003, άρθρο 7). Επίσης στον ίδιο νόμο άρθρο 10, παρ. 2 , καθορίζεται ότι σε περίπτωση άρνησης της τοποθέτησης του ΥΠΕΠΘ σαν αναπληρωτή, τιμωρείται ο εκπαιδευτικός με εξαίρεσή του από τους πίνακες διορισμού για τρία χρόνια!!! Ο εκβιασμός δεν έχει όρια…

Όμως δε φτάνουν αυτά. Το ΥΠΕΠΘ θέλοντας να απαλλαγεί από δυσάρεστες διεκδικήσεις από το κομμάτι των αναπληρωτών για μόνιμη και σταθερή δουλειά, με μόνιμο διορισμό και από τα όποια εμπόδια στην πολιτική του πρόβαλε το εκπαιδευτικό κίνημα από τη μια, αλλά και να προχωρήσει σε ακόμα αποκρουστικότερες εργασιακές σχέσεις για τους εκπαιδευτικούς από την άλλη προχωράει φέτος σε δραματική αύξηση των ωρομισθίων. 

2. Εμφανίστηκε με εκρηκτικό τρόπο και τείνει να γίνει κυρίαρχο στο μη μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό το φαινόμενο της Ωρομισθίας. 

Μετά το σχετικό νόμο της κυβέρνησης για επέκταση της μερικής απασχόλησης στο Δημόσιο, το καλοκαίρι, προχώρησε και στην εκπαίδευση στη θεσμοθέτηση, για πρώτη φορά στην Π.Ε. της πρόσληψης ωρομίσθιων εκπαιδευτικών, για τα μαθήματα ειδικοτήτων ( νόμος3194, 20-11-2003, άρθρο 1, παρ. 7) 

Έτσι, φέτος, βρεθήκαμε μπροστά σε μια πρωτοφανή κατάσταση: χιλιάδες κενά από τη μια πλευρά, έκρηξη- επέκταση του θεσμού του ωρομίσθιου από την άλλη. Το ΥΠΕΠΘ αρνήθηκε να δώσει κονδύλια για πρoσλήψεις αναπληρωτών εκπαιδευτικών και προχώρησε σε κατάτμηση θέσεων προς αναπλήρωση και κάλυψή τους με δύο ωρομίσθιους. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών έχουμε τη συρρίκνωση του αριθμού των αναπληρωτών και την μεγάλη αύξηση του αριθμού των ωρομισθίων. Μάλιστα υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις που οι περσινοί αναπληρωτές μετατράπηκαν σε ωρομίσθιους. Πολλοί συνάδελφοι αναπληρωτές βρέθηκαν τελείως άνεργοι, ενώ δεν πρέπει να μας διαφύγει ότι επιδιώκεται να ανοίξει η πόρτα της ωρομισθίας και για τις νηπιαγωγούς και τους δασκάλους, με προσπάθειες για προσλήψεις ωρομισθίων και εκεί, μέσω του ΕΠΕΑΚ (παραπ.), πανεπιστημιακών προγραμμάτων ή παράνομων προσλήψεων. 

ΑΥΤΗ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ "ΗΡΘΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ"

Οι προθέσεις τους για το άμεσο μέλλον είναι αποκαλυπτικές! Με το νέο προϋπολογισμό του 2004, προωθούνται τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις μεταφέροντας τα κονδύλια που δίνονταν για αναπληρωτές σε κονδύλια για την πληρωμή ωρομισθίων, αλλά και υπερωριών που κάνουν οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί. 

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ: ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ:
2003 2004 2003 2004
ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΕΣ: 49.000.000 € 48.000.000 € 89.000.000 € 35.000.000 €
ΥΠΕΡΩΡΙΕΣ: 305.300 € 5.000.000 € 100.000 € 5.000.000 €
ΩΡΟΜΙΣΘΙΟΙ: (πληρώνονται από ΕΠΕΑΕΚ) 100.000 € 9.900.000 €

Γιατί προτιμούν τη μη μόνιμη εργασία
και κυρίως την Ωρομισθία;

Επιχειρείται η ανατροπή κάθε κατακτημένου δικαιώματος στις εργασιακές σχέσεις και στην εκπαίδευση και η διαμόρφωση μιας νέας, μαύρης, εργασιακής πραγματικότητας, όπου τα δικαιώματα των μόνιμων εκπαιδευτικών φαντάζουν από άλλο πλανήτη.
Στο νέο μοντέλο εργασίας στην εκπαίδευση που διαμορφώνεται ο εκπαιδευτικός :

Θα πληρώνεται πολύ λιγότερο, με την ώρα, χωρίς αργίες και δώρα και η αμοιβή του θα παραμένει παγωμένη ή θα αυξομειώνεται ανάλογα με την προκήρυξη του προγράμματος με βάση το οποίο κάθε φορά εργάζεται. Έτσι έχουμε περιπτώσεις ωρομισθίων που εργάζονται με δύο συμβάσεις ωρομισθίων, μία στο κανονικό πρόγραμμα το πρωί (με αμοιβή 9 ευρώ μικτά, την ώρα) και μία για το ολοήμερο το απόγευμα , μέσω του ΕΠΕΑΚ(με αμοιβή 12 ευρώ μικτά) ! Επίσης η αμοιβή για την ώρα στους ωρομίσθιους παρέμεινε παγωμένη στα επίπεδα που καθόριζε το μισθολόγιο του 1997, αφού το νέο μισθολόγιο δεν την αναπροσάρμοσε.

Θα πληρώνεται όποτε υπάρχουν λεφτά. Φέτος έμειναν απλήρωτοι μέχρι και έξι μήνες!

Δεν θα υφίσταται η έννοια του ωραρίου, ούτε σαν αριθμός ωρών(δουλεύω για όσες ώρες μου δίνουν) ούτε σαν ενιαίο πρόγραμμα, αφού θα μπορεί να διαχέεται σ' όλη τη διάρκεια της μέρας. Μέσω του ΕΠΕΑΕΚ προσλαμβάνουν στα ολοήμερα ωρομίσθιους, με ανάθεση μέχρι 21ώρες. Δηλαδή ωρομίσθιους με πλήρες ωράριο!, ενώ υπάρχουν ωρομίσθιοι με 25 και 27 ώρες( είπατε τίποτα για υπερωρίες?), προκειμένου να συμπληρώσουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα.

Θα είναι περιπλανώμενος, θα γυρίζει από σχολείο σε σχολείο, χωρίς σταθερή θέση(ακόμα και με 12 ώρες σε 6 διαφορετικά σχολεία).

Η ασφάλισή του θα είναι μισή και ποτέ δε θα συμπληρώσουν προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση.

Με απαξιωμένη την επιστημονική του υπόσταση, καθώς θα τρέχει από τάξη σε τάξη, για δύο ώρες, με 25-30 παιδιά, που δε θα προλαβαίνει ούτε να τα γνωρίσει. Θα διδάσκει μαθητές εντελώς διαφορετικών ταχυτήτων, τάξεων κλπ, χωρίς συγκεκριμένο πρόγραμμα διδασκαλίας και με μαθητές εξοντωμένους μετά το πρωινό εξάωρο(στα ολοήμερα). Θα διδάσκει ότι προφταίνει και ότι διαταχθεί για τις ανάγκες του προγράμματος (δάσκαλος που κάνει Φυσ. Αγωγή, Γυμναστής που κάνει προετοιμασία γλώσσας κλπ.)

Με λίγα λόγια, ο νέος απασχολήσιμος εκπαιδευτικός πρέπει να 'ναι μόνιμα ανασφαλής και όμηρος της κυβέρνησης, "ευέλικτος" και προσαρμοστικός, κακοπληρωμένος και μισοασφαλισμένος, με σπαστά ωράρια σε δύο και τρεις δουλειές, χωρίς δικαιώματα και λόγο, χωρίς ουσιαστική σχέση με τους μαθητές και τη δουλειά του, πειθαρχικός και έτοιμος για κάθε "αποστολή" αδιαμαρτύρητα.

Αυτή είναι η επιταγή του νέου φτηνού και ευέλικτου σχολείου της αγοράς, που αδιαφορεί για το πραγματικό εκπαιδευτικό του περιεχόμενο

Αυτό μάλιστα, το μοίρασμα της φτώχειας και τον κατακερματισμό των θέσεων εργασίας και των ανθρώπων επιδιώκουν να τα εμφανίσουν ως φιλολαϊκή πολιτική που τάχα καταπολεμά την ανεργία!

Χωρίς συνδικαλιστική κάλυψη:

Αυτό το κομμάτι είναι που μένει χωρίς συνδικαλιστική κάλυψη, μαθαίνει να διαπραγματεύεται ατομικά, καθώς είναι πολυδιασπασπασμένο και είναι αντικειμενικά δύσκολη η συνεύρεσή του και χρησιμοποιείται σαν πολιορκητικός κριός για την ανατροπή των εργασιακών δικαιωμάτων όλων των εκπαιδευτικών. Αυτό το κομμάτι αν δεν αγκαλιαστεί (οργανωτικά και στο περιεχόμενο της διεκδίκησης) αλλά αντίθετα αφεθεί να αποξενωθεί από το συνδικαλιστικό κίνημα των εκπαιδευτικών (ΔΟΕ, Σύλλογοι), θα χρησιμοποιηθεί από την όποια κυβέρνηση ενάντια σ' αυτό(κατακερματισμός του, διάσπαση, απεργοσπαστικός μηχανισμός) και θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη διευκόλυνση της επιβολής της βαθιάς οπισθοδρόμησης που ετοιμάζουν στην εκπαίδευση και την εργασία, για όλους.

Σοβαρές είναι οι ευθύνες της ΑΔΕΔΥ που έχει αποκλείσει τους συμβασιούχους και τους ωρομίσθιους από τις συνδικαλιστικές της οργανώσεις. Η ΔΟΕ οφείλει να επανεξετάσει τη στάση της στην αποδοχή της θέσης της ΑΔΕΔΥ και να καλύψει πλήρως συνδικαλιστικά (οργανωτικά και με την προβολή αντίστοιχων αιτημάτων), τους ωρομίσθιους, όπως έκανε στο παρελθόν και με τους αναπληρωτές. Σε διαφορετική περίπτωση θα αφήσει ανοιχτό το δρόμο για χωριστή συνδικαλιστική τους οργάνωση. Πολύ σύλλογοι , προς τιμήν τους, προχώρησαν στην ένταξη αυτών των συναδέλφων στις γραμμές τους, πράγμα που πρέπει να επεκταθεί, άμεσα. (παραπ. )

0 Ρόλος του νέου τύπου εκπαιδευτικού - επιπτώσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία

Οι αντιδραστικές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, ο ωρομίσθιος, αναπληρωτής, περιφερόμενος ή ανασφαλής μόνιμος εκπαιδευτικός δεν σχετίζονται μόνο με το εργασιακό καθεστώς, το μισθό ή την κοινωνικά ασφάλιση. Σχετίζονται άμεσα με τον ρόλο που επιφυλάσσεται στον εκπαιδευτικό, με την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία, τις παιδαγωγικές εσωσχολικές σχέσεις, τις μεθόδους διδασκαλίας, και κατ΄ επέκταση με τον ίδιο το μαθητή και την εκπαίδευση στο σύνολό της.

Ο εκπαιδευτικός μετατρέπεται σε απλό ιμάντα μεταφοράς, σε αναμεταδότη της κυρίαρχης κρατικά κατευθυνόμενη γνώσης, αφού η εργασιακή σχέση με το κομμάτι, με την ώρα, αφαιρεί κάθε ουσιαστική σχέση με την παρεχόμενη μόρφωση. Η εκπαιδευτική διαδικασία μετατρέπεται σε διαδικασία κάλυψης ύλης, όπου απουσιάζει η κριτική στάση του εκπαιδευτικού μη έχοντας τη συνολική εικόνα αλλά την προσφορά μέρους έργου. Οδηγούμαστε σε μια ιδιότυπη αποξένωση από το περιεχόμενο της εκπαίδευσης αφήνοντας άλλους - την εκάστοτε κυβέρνηση και τα συμφέροντα της αγοράς - να αποφασίζει για το τι και πώς θα διδάσκει.

Στην ουσία μιλάμε για αλλοτριωτικά φαινόμενα που δημιουργούν τον εκπαιδευτικό "επαγγελματία", μάνατζερ διαχείρισης πληροφοριών και όχι οργανωτή της συλλογικής μάθησης μέσα από τη διαδικασία της επανανακάλυψης, της παραγωγής και της ένταξης της γνώσης σε ένα συνολικό κοινωνικό πρόταγμα.

Η ανασφάλεια των εκπαιδευτικών είναι η μεγαλύτερη ασφάλεια των κρατούντων και της αγοράς για την επιβολή των σκοπών τους στην εκπαίδευση. Ορίζοντας τη γνώση "ως υπόβαθρο πληροφοριών πάνω στις οποίες δομείται η προσωπική δεξιότητα απασχόλησης του καθενός" η Ευρωπαϊκή Ένωση, αφαιρεί κάθε ίχνος της φιλελεύθερης αστικής αντίληψης για τη γενική γνώση μεταλλάσσοντας την σε θραύσματα κατευθυνόμενων πληροφοριών, σε εξειδικευμένες καταρτίσεις και δεξιότητες που παράγουν με τη σειρά τους τον εκπαιδεύσιμο, καταρτίσιμο μαθητή. Αυτή η αντίληψη για το σχολείο απαιτεί πειθήνιους εκπαιδευτικούς, διαχειριστές αναλυτικών προγραμμάτων.

Την ίδια στιγμή που διαμορφώνει μετρήσιμους, ποσοτικοποιημένους δείκτες για την εκπαιδευτική πράξη, που μετατρέπει τη μόρφωση σε εμπορεύσιμο είδος, σε κονσέρβα κατανάλωσης, δημιουργεί τους αντίστοιχους δείκτες αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, τις κατηγοριοποιήσεις, τα αντίστοιχα αξιολογικά, εξεταστικά μοντέλα των μαθητών.

Ακόμα και οι πνευματικές, δημιουργικές πλευρές του μαθητή και του εκπαιδευτικού η φαντασία, η καινοτομία, η πρωτοτυπία τυποποιούνται, κατατάσσονται, και γίνονται ανεκτές αν υπηρετούν την κεντρική κατεύθυνση της πολιτικής τους. Γι΄ αυτό και η περίφημη διαθεματικότητα, η ευέλικτη ζώνη, το "ολοήμερο" αλλά και τα νέα αντικείμενα (αγωγή καταναλωτή, περιβαλλοντική εκπαίδευση, χρήση Η/Υ κ.λπ) γίνονται υπό τον πλήρη έλεγχο της εξουσίας.

Ποιος νομίζει ότι η ευέλικτη ζώνη είναι ζώνη ελευθερίας, όταν τα αντικείμενα της υποδεικνύονται και το περιεχόμενο τους κρίνεται από το σχολικό σύμβουλο - αξιολογητή; 

Ποιος πιστεύει ότι η εισαγωγή των Η/Υ με τον τρόπο που γίνεται όπου το λογισμικό , τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι κυριαρχούμενα από ιδιωτικά συμφέροντα δεν οδηγεί από άλλο δρόμο στην ίδια ιδεολογική χειραγώγηση των χρηστών;
Ή ότι η αγωγή καταναλωτή δεν εισάγει απλώς ένα εξορθολογισμό στην καταναλωτική κοινωνία που ζούμε χωρίς να αμφισβητεί τον τύπο ανθρώπου που εργάζεται για να καταναλώνει;

Όταν μάλιστα όλα αυτά τα προγράμματα και οι ενέργειες γίνονται με μια τεχνοκρατικού τρόπου προσέγγισης, διαμορφώνονται τάσεις και όχι στάσεις ζωής, αποδεχόμενοι τη βασική φιλοσοφία της σημερινής πραγματικότητας, και εξορίζοντας την κριτική σκέψη και την αμφισβήτηση.

Κι αν ο απασχολήσιμος εκπαιδευτικός είναι η μια κορυφή του παγόβουνου της σημερινής πραγματικότητας, η μερική ανασφαλής εργασία του οδηγεί αλλά και απαιτείται από τη μερική τεμαχισμένη, κατακερματισμένη γνώση, από την εισαγωγή του ρολογιού της παραγωγής στην εκπαιδευτική διαδικασία -κυνήγι ωρών και ύλης- από την παραγωγικίστικη αντίληψη για το σχολείο που μετράει τα κόστη όπως στην εργοστασιακή παραγωγή και τα αποτελέσματα με τους λογιστικούς δείκτες των επιχειρήσεων. 

ΠΩΣ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

(να διεκδικήσουμε το κοινωνικά αναγκαίο)

Απέναντι σ' αυτές τις εξελίξεις, στις εργασιακές σχέσεις και την εκπαίδευση, το εκπαιδευτικό κίνημα οφείλει να συζητήσει και να εκτιμήσει σε βάθος τις πραγματικές αιτίες και που επιβάλλουν τις αλλαγές και τι αυτές συνεπάγονται για τις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών τόσο στη μορφή τους όσο και στο περιεχόμενο της εργασίας τους και τον αντίκτυπό τους στην εκπαίδευση. Να αναπτύξει μια ενιαία λογική σε αντιπαράθεση με την καρδιά των αλλαγών και την προσπάθεια διαμόρφωσης του νέου επιχειρηματικού σχολείου της αγοράς. Αν δεν το κάνει αυτό και προσπαθήσει να απαντάει σε διαφορές επιπτώσεις και μέτρα μεμονωμένα και ασύνδετα, θα μοιάζει με τον τερματοφύλακα που δέχεται ταυτόχρονα πολλά σουτ(άλλωστε είναι καταιγιστικός ο ρυθμός των μέτρων) και στην προσπάθεια του να πιάσει ένα - δύο από αυτά "τρώει" όλα τα υπόλοιπα και χάνει το παιχνίδι.

Με βάση αυτό οφείλουμε να διαμορφώσουμε ένα Κίνημα Ανατροπής και Νίκης, κίνημα Μορφωτικό και Ανεξάρτητο, που θα στηρίζεται στους εκπαιδευτικούς. Αυτό το Κίνημα θα έχει τη ματιά του στο μέλλον , την καρδιά του και την παρέμβασή του στο παρόν και θα στέκεται κριτικά στη σημερινή πραγματικότητα και στο παρελθόν της εκπαίδευσης, διαμορφώνοντας ένα μάχιμο εκπαιδευτικό , κοινωνικό πρόγραμμα εφ' όλης της ύλης.

Ένα πρόγραμμα που απέναντι στο επιχειρηματικό σχολείο, την Παιδεία για την αγορά και την ένταση της εκμετάλλευσης, θα διεκδικεί μια Παιδεία απαλλαγμένη από τα δεσμά του κέρδους, των ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων και θα έχει γνώμονα την εξυπηρέτηση των αναγκών της κοινωνίας και του ανθρώπου και :

Θα αμφισβητεί τον αστικό καταμερισμό εργασίας, τη διάκριση χειρωνακτικής - διανοητικής εργασίας, τις ιεραρχικές δομές, την εκμετάλλευση του ανθρώπου και θα παλεύει για νίκες στο σήμερα μέχρι την οριστική κατάργησή τους μαζί με ένα ευρύτερο κοινωνικό ρεύμα Ανατροπής, με όραμα την συνολική απελευθέρωση του ανθρώπου.

Θα διεκδικεί μια Παιδεία ασύμβατη με ανισότητες, ταξικούς φραγμούς, διακρίσεις κάθε είδους (θρησκευτικές, πολιτικές, χρώματος φυλής κλπ) και αντιπαραθετικής στις αντιλήψεις του παραγωγικισμού, του κατακερματισμού της γνώσης, της ανταγωνιστικότητας, της αξιολόγησης, της επιλεκτικότητας, της εντατικοποίησης, του αυταρχισμού, της λιτότητας.

Θα παλεύει με το σύνθημα "ΓΝΩΣΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ" για νέο πρόγραμμα σπουδών που θα καταργεί τον ασφυκτικό έλεγχο των κρατικών ή ιδιωτικών προγραμμάτων σπουδών, την αυθεντία του βιβλίου ή του εκπαιδευτικού, την παπαγαλία, το μονόλογο, την εξετασιομανία, την πειθάρχηση και θα δημιουργεί νέες δημοκρατικές διαδικασίες προσέγγισης της γνώσης με ουσιαστικό παιδαγωγικό και επιστημονικό ρόλο στον ίδιο τον εκπαιδευτικό και τους άλλους φορείς της εκπαίδευσης. Που θα συμβάλλει στη διαμόρφωση ελεύθερων, σκεπτόμενων, ανήσυχων προσωπικοτήτων, ανθρώπων με ευρύ πνευματικό ορίζοντα, φαντασία και κριτική σκέψη. 

Ενός εκπαιδευτικού που θα αναγνωρίζεται ο παιδαγωγικός του ρόλος. (Οργάνωση από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, επιμορφωτικών δραστηριοτήτων, ημερίδων, σεμιναρίων κλπ. Ανάπτυξη και εφαρμογή στην πράξη εναλλακτικών μεθόδων διδασκαλίας, αμφισβήτηση μέσα στις σχολικές τάξεις πιο οργανωμένα και συστηματικά, της θρησκοληψίας, του εθνικισμού, του ρατσισμού, του κοσμοπολιτισμού κ.λπ. Μετεκπαίδευση κάθε 5 χρόνια με πλήρη απαλλαγή από τα διδακτικά του καθήκοντα για ζητήματα που ο ίδιος θα επιλέγει και θα διαμορφώνει.

Είναι επίκαιρο και αναγκαίο όσο ποτέ, απέναντι στα ιεραρχικά πυραμιδωτά σχήματα διοίκησης και κρατικού ελέγχου, απέναντι στις δυνάμεις της αγοράς και στα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά "πακέτα" να αντιπαραθέσουμε τη λογική των δικτύων των "από κάτω", της οριζόντιας επικοινωνίας, επαφής και ισότιμης συνεργασίας των εκπαιδευτικών. Δίκτυα που θα στηρίζονται στη δυναμική που μπορεί να αναπτύσσουν οι σχολικές κοινότητες και η συνεργασία των εκπαιδευτικών.

Ουσιαστικός ρόλος στο σύλλογο διδασκόντων και την εκπαιδευτική κοινότητα για τον προγραμματισμό και την αποτίμηση της εκπαιδευτικής πράξης, για την αντιμετώπιση των μαθησιακών προβλημάτων με εσωτερική χρήση των συμπερασμάτων.

Παιδαγωγική ελευθερία, δημοκρατία στα σχολεία.

Απέναντι στην αντίληψη που θέλει οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί να υπηρετούν τις ανάγκες του σχολείου, να αγωνιστούμε για ένα σχολείο που θα υπηρετεί τις ανάγκες των μαθητών και των εκπαιδευτικών

Έτσι ώστε απέναντι στην κυρίαρχη δυναμική της υποταγής - χειραγώγησης και απαξίωσης, να ορθωθεί το αντίπαλο δέος της ζωντανής μαχόμενης εκπαίδευσης.

ΤΙ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΟΥΜΕ

Με βάση τα παραπάνω πρέπει να διαμορφώσουμε ένα διεκδικητικό πλαίσιο που θα αντιτίθεται συνολικά αλλά και επιμέρους στα καθημερινά και γενικότερα μέτρα, ρυθμίσεις και εντολές και θα επιδιώκει να τα παρεμποδίζει και να τα ανατρέπει στην κατεύθυνση του να διαμορφώνει κίνημα που να θέτει τελικά, επιθετικά το σύνολο της λογικής που περιγράψαμε παραπάνω. Αυτό το διεκδικητικό πλαίσιο πρέπει να έχει στην ομπρέλα του τις διεκδίκησης για:

Απέναντι στις καθημερινές αυθαιρεσίες και μέτρα στο σχολείο να διεκδικήσουμε :

Πιο συγκεκριμένα για τους αναπληρωτές να διεκδικήσουμε :

Για τους ωρομισθίους να διεκδικήσουμε:

Βιβλιογραφία

ΕπιστροφήΕπιστροφή ΠεριεχόμεναΠεριεχόμενα