Δήλωση αλληλεγγύης ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές

Από τη μια άκρη του κόσμου ως την άλλη γινόμαστε μάρτυρες της ανάπτυξης ενός συνόλου ολέθριων πολιτικών για την εκπαίδευση και την ευρύτερη κοινωνία. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της ιδιωτικοποίησης και της αγοραιοποίησης, σε συνδυασμό με νεοσυντηρητικές πολιτικές που εμπεριέχουν μιαν επιστροφή σε ένα είδος ελιτίστικης και αντιδημοκρατικής γνώσης, έχουν όντως καταστροφικές συνέπειες. Οι εκπαιδευτικοί και οι κοινωνικοί ακτιβιστές σε όλες τις χώρες του κόσμου, αντιμέτωποι με παρόμοια ρεύματα και τάσεις, πρέπει να κινητοποιηθούν για να αναχαιτίσουν την εξάπλωσή τους.

Γιατί κάτι τέτοιο είναι σημαντικό; Τι γνωρίζουμε για τις συνέπειες των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στην εκπαίδευση; Διεθνώς, ένας μεγάλος αριθμός μελετών έχει πειστικά καταδείξει τις επιπτώσεις παρόμοιων πολιτικών. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές δεν ανακόπτουν τη διαστρωμάτωση της εκπαίδευσης, παρά για μια πολύ περιορισμένη ομάδα μαθητών. Αντίθετα, όπως έχουν δείξει μελέτες επί μελετών, μεταξύ των έσχατων συνεπειών είναι η ανασύσταση των υφιστάμενων ιεραρχιών. Τα φτωχά παιδιά και τα παιδιά της εργατικής τάξης περιθωριοποιούνται ακόμη περισσότερο. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των παιδιών είτε δεν αποκομίζουν κανένα όφελος είτε αυτά και τα σχολεία τους αφήνονται σε ακόμη χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι πριν. Αλλά αυτό δεν είναι όλο. Είναι επίσης σαφές ότι υπάρχουν μερικές πολύ καταστροφικές επιπτώσεις στους εκπαιδευτικούς και τους διοικητικούς προϊσταμένους. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές δημιουργούν χειρότερες και όχι καλύτερες συνθήκες, με όρους φόρτου εργασίας, πίεσης και έλλειψης πόρων για τους εκπαιδευτικούς που εργάζονται στα σχολεία που υφίστανται σήμερα αδιάκοπες επιθέσεις.

Το ζήτημα των εκπαιδευτικών είναι ενδεικτικό. Εκείνοι που ευνοούν τον παράδοξο συνδυασμό αγοραιοποίησης, από τη μια, και ασφυκτικότερου ελέγχου του προγράμματος σπουδών και των εξετάσεων, από την άλλη, χρησιμοποιούν τη γλώσσα της δημοκρατίας και της ευαισθησίας. Κι όμως, κάτω από αυτή τη συχνά κυνική ρητορική, που ωστόσο ακούγεται ωραία, κρύβεται μια επίθεση κατά των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτικών συνδικάτων. Κάτω από τη γλώσσα τους λανθάνει μια σφοδρή αντιπάθεια προς τους εργαζομένους στο δημόσιο. Αυτό θα έπρεπε όλους μας να μας ανησυχεί έντονα, αφού κάθε θεσμός που ενεργεί με τρόπο περιφρονητικό και αντιδημοκρατικό προς εκείνους που εργάζονται καθημερινά εντός του δεν μπορεί να θεωρείται δημοκρατικός.

Μεγάλο μέρος της φιλολογίας που υποστηρίζει τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές δέχεται ότι η ριζική αιτία της υποτιθέμενης πτώσης του επιπέδου στην εκπαίδευση σχετίζεται ευθέως με ακατάρτιστους εκπαιδευτικούς και σε μεγάλο βαθμό γραφειοκρατικά σχολεία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλά εκπαιδευτικά συστήματα είναι υπερβολικά γραφειοκρατικά. Όμως, επιρρίπτοντας την ευθύνη για τα πλατιά διαδεδομένα κοινωνικά προβλήματα μόνο στους εκπαιδευτικούς και την εκπαιδευτική γραφειοκρατία αγνοούμε το γεγονός ότι υφίστανται ευρύτερες δομικές πραγματικότητες που έχουν σχεδόν καταστρέψει τις δημόσιες υπηρεσίες στις πόλεις μας, για παράδειγμα. Είναι απλώς αδύνατο να κατανοήσουμε τι έχει συμβεί στην εκπαίδευση, εκτός αν συνδέσουμε ανοιχτά το σχολείο με τον ολέθριο χαρακτήρα της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και την αυξανόμενη φτώχεια και ανισότητα που αυτή έχει επιφέρει. Δεν ήταν η εκπαίδευση -και οπωσδήποτε όχι οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι εργάζονται ήδη εξαιρετικά σκληρά μέσα σε πολύ δύσκολες και κακοπληρωμένες συνθήκες- που προκάλεσε τη μαζική παρακμή στις χώρες μας των επαγγελμάτων υψηλού κύρους που παρείχαν ικανοποιητικές αμοιβές. Δεν ήταν η εκπαίδευση και οι εκπαιδευτικοί που προκάλεσαν τη φυγή των κεφαλαίων, καθώς τα εργοστάσια κατέφυγαν σε μέρη του κόσμου όπου δεν υπάρχει συνδικαλισμός και η εργασία πληρώνεται χαμηλά. Και δεν ήταν η εκπαίδευση ή οι εκπαιδευτικοί που οδήγησαν στην επαίσχυντη εγκατάλειψη οικογενειών, της υγείας, της στέγασης, του περιβάλλοντος και της απασχόλησης στις κοινωνίες μας. Το να κατηγορούμε τους εκπαιδευτικούς για όλα αυτά σημαίνει ότι ζούμε σε έναν κόσμο που έχει πάρει διαζύγιο από την πραγματικότητα.

Οι στρατευμένοι εκπαιδευτικοί από κάθε μέρος του κόσμου πρέπει να συσπειρωθούν για να αντιπαλέψουν την αντιδημοκρατική αναδιάρθρωση την οποία ζούμε. Μαζί, τόσο στην καθεμιά χώρα όσο και διεθνώς, μπορούμε και πρέπει να οικοδομήσουμε ένα συλλογικό κίνημα το οποίο να τάσσεται υπέρ μιας εκπαίδευσης που σέβεται πλήρως εκπαιδευτικούς και μαθητές και το οποίο να αρνείται στους νεοφιλελεύθερους το δικαίωμα να αλλάξουν τις κοινωνίες μας με τρόπους που αυξάνουν το πλεονέκτημα εκείνων που έχουν ήδη χρήμα και εξουσία.

Michael W. Apple
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin των ΗΠΑ
23-2-2003

Επιστροφή

Περιεχόμενα