ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Λίγα χρονια έχουν περάσει από τότε που το να θέτει κανείς την προβληματική για την ανάπτυξη ενός αυτόνομου και ανεξάρτητου συνδικαλισμού φαινόταν αρκετά δονκιχωτικό εγχείρημα. Που θα μπορούσε, άλλωστε, να εδράζεται μια τέτοια προβληματική; Στα όνειρα όσων επιβίωσαν από τα προ πολλού αποβιώσαντα εργατικά κινήματα; Στις φαντασιώσεις όσων αρέσκονται να επινοούν ουτοπικά οράματα σε άπειρο βάθος χρόνου; Ή στους αιθεροβάμονες εργατολόγους απείρου κάλους; Η αλήθεια όμως είναι πως ο αυτόνομος και ανεξάρτητος ταξικός συνδικαλισμός ποτέ δεν έσβησε εντελώς.Υπήρξαν χρονικές περίοδοι, ιδιαίτερα στην μεταπολίτευση, που η προσφορά του ήταν πραγματικά τεράστια αν λάβουμε υπόψι μας και το κλίμα της εποχής. Η ηρωϊκή ιδέα (εργοστασιακός συνδικαλισμός) που συγκινούσε και ενεργοποιούσε τμήματα εργαζομένων φαινόταν πως είχε πια εκτοπισθεί στη σφαίρα της νοσταλγίας, αν όχι στο ζοφερό κόσμο της επιστημονικής φαντασίας. Η αλήθεια όμως είναι ότι ποτέ δεν συντρίφτηκε οριστικά παρά τις συνεχείς προσπάθειες της πολιτικής εξουσίας για την πλήρη εκμηδένισή του. Παρότι υπήρχαν και περίοδοι "μικρών οάσεων" οπωσδήποτε, όμως, έμοιαζε να πορεύεται προς το μαρασμό του.Από την εμπειρία είναι γνωστό ότι εν αδρανεία ιστορικές δυνάμεις πάντα καραδοκούν, και ίσως πρόκειται για ευτυχές γεγονός το ότι η δεδομένη ιστορική δύναμη, κατά την υποχώρησή της διάλεξε να καταφύγει στη σφαίρα της φαντασίας. Αναμφίβολα, είναι πολύ καλύτερα να υπάρχει φαντασία χωρίς κίνημα παρά ένα κίνημα χωρίς φαντασία.Σήμερα ίσως μπορούμε να έχουμε και τα δύο. Γιατί, παρά την έκπληξη όλων των σχετικών παρατηρητών (εκτός ,βέβαια, από τις μικρές ομάδες των οραματιστών) ο αυτόνομος ανεξάρτητος ταξικός συνδικαλισμός άρχισε να επανέρχεται στο προσκήνιο στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα άλλοτε σαν αυθόρμητη και ενστικτώδης αντίσταση και άλλοτε σα συνειδητή αντίσταση και συλλογική δράση. Αντίσταση στις επιλογές της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας για την εδραίωση του νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού κράτους, των ιδιωτικοποιήσεων, των αναδιαρθρώσεων του δημόσιου τομέα, της μερικής απασχόλησης , της ανεργίας ,του πολιτικού και διοικητικού αυταρχισμού, της εμπορευματοποίησης της παιδείας-υγείας-πρόνοιας. Ενώ είναι αλήθεια ότι, πριν λίγα σχετικά χρόνια, ο αυτόνομος ταξικός συνδικαλισμός είχε "αφαιρεθεί από την ημερήσια διάταξη"του κυρίαρχου κυβερνητικού, κομματικού,κρατικού συνδικαλισμού μπορούμε τώρα να βεβαιώσουμε ότι έχει εισβάλλει στα άδυτά του με απώτερο σκοπό και στόχο την δημιουργία ενός κοινωνικοπολιτικοσυνδικαλιστικού- πολιτιστικού- μορφωτικού ρεύματος αμφισβήτησης, ανατροπής και νίκης.

Η ΑΝΑΔΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Σ' αυτή την πορεία ενδυνάμωσης των προσπαθειών για έναν αυτόνομο και ανεξάρτητο συνδικαλισμό πρέπει να σημειώσουμε ότι οι αγώνες των ΚΙΝΗΣΕΩΝ-ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ-ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΩΝ και τα ρήγματα που επιχειρούν να επιφέρουν στους εργασιακούς χώρους και στην διάρθρωση των πρωτοβάθμιων Συλλόγων, Ενώσεων, Σωματείων δεν είναι παρά ένα μικρό μόνο μέρος (αυτό που τους αναλογεί, αυτό που επιθυμούν και μπορούν τελικά), στο ευρύ φάσμα των διάχυτων και αδιάλλειπτων κοινωνικών και ταξικών αγώνων που διεξάγονται, άλλοτε ορατά κι άλλοτε υπόγεια, κάθε στιγμή και παντού. Η πολυδιάστατη και πολύμορφη δράση τους αγκαλιάζει όλα τα πεδία εναντίωσης και αμφισβήτησης: του επίσημου συνδικαλισμού, της κυρίαρχης πολιτικής, της επίσημης παιδαγωγικής , των κυρίαρχων πολιτιστικών αξιών, του ρατσισμού, του πολέμου, του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.

Τα πεδία κοινωνικής και ταξικής αντιπαράθεσης που αναδύθηκαν και εξακολουθούν να αναδύονται σε μια σειρά χώρους (εργασιακοί, εκπαιδευτικοί, τοπικές κοινωνίες) καθώς και στα ζητήματα της ελαστικής εργασίας, της εντεινόμενης ανεργίας , της λειτουργίας του δημοσίου με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, της σύνδεσης του μισθού με την απόδοση μέσω της αξιολόγησης , της ποινικοποίησης των διεκδικητικών και κοινωνικών αγώνων κλπ γενικεύονται εξαιτίας της κυβερνητικής επίθεσης των εκσυγχρονιστών στο όνομα των αναδιαρθρώσεων του κράτους και του κεφαλαίου για περισσότερα κέρδη, ιεραρχικό συγκεντρωτισμό και σύγκλιση με τους παγκόσμιους οργανισμούς της Ε.Ε των ΗΠΑ του ΟΟΣΑ, του ΠΟΕ, του ΔΝΤ.

Ας θυμηθούμε όμως, έστω και αποσπασματικά ,μερικες από τις στιγμές, τις επωδούς και τις αιχμές της προπαγάνδας που αναπτύσσεται την τελευταία δεκαετία παράλληλα με τη γιγαντιαία επιχείρηση για την καπιταλιστική αναδιάρθρωση στο χώρο της εργασίας, της εκπαίδευσης και της οικονομίας ευρύτερα:

"Ευέλικτο", "λιγότερο" και αποτελεσματικότερο κράτος, "εξυγίανση" και ιδιωτικοποιήσεις στον ευρύτερο δημόσιο τομέα...,κλείσιμο ή πώληση των "προβληματικών" επιχειρήσεων, μαζικές απολύσεις εργαζομένων το 1990-92...Διαμόρφωση "θετικού κλίματος" και ευνοικών προυποθέσεων για την προσέλκυση επενδυτών καθώς και εκμετάλλευση των μεγάλων "ευκαιριών" για τη διείσδυση του ελληνικού κεφαλαίου στις καθημαγμένες χώρες των Βαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης ... "Απελευθέρωση της οικονομίας από τον έλεγχο και τις παρεμβάσεις του κράτους..., "διεύρυνση", "αλληλοδιείσδυση" και "ενοποίηση" των ευρωπαικών αγορών, λιτότητα μισθών και συντάξεων για την νομισματική σύγκλιση (ΟΝΕ) και την ενσωμάτωση της δραχμής στο ΕURO το 2001...Συρρίκνωση της γεωργίας, αποβιομηχάνηση και ανάπτυξη του τριτογενή τομέα παροχής υπηρεσιών...Εξορθολογισμός και περικοπές των δημοσίων δαπανών του "κράτους κοινωνικής πρόνοιας" καθώς και των προσλήψεων στον δημόσιο τομέα...Διεύρυνση της "φορολογικής βάσης" και προπαγάνδα για την διαμόρφωση "φορολογικής συνείδηδης"...Συνθήκη του Μάαστριχτ, νέα συμφωνία του Άμστερνταμ (1997) και Διάσκεψη Κορυφής για την εργασία στην ΕΕ ...Μεταρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του καθεστώτος των εργασιακών σχέσεων,της ασφάλισης και της συνταξιοδότησης...Ευθυγράμμιση με τις επιταγές του ΔΝΤ και τις οδηγίες του ΟΟΣΑ...,πολιτική της σκληρής δραγμής, υποτίμηση...Κοινωνικό σύμφωνο με τον κρατικό συνδικαλισμό των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ στο Κάραβελ (1997) με την εξασφάλιση της απαραίτητης συναίνεσης για την επικράτηση της εργασιακής και κοινωνικής ειρήνης...Σύνδεση της δημόσιας εκπαίδευσης με τις ανάγκες της αγοράς ...,εξατομικευμένες συμβάσεις εργασίας, ελαστικό ωράριο και μερική απασχόληση...Άσπρες και πράσινες κάρτες εργασίας για το ξεδιάλεγμα και την προσωρινή "νομιμοποίηση" ενός περιορισμένου αριθμού "εξωκοινοτικών" μεταναστών...Ανταγωνιστικότητα και χαμηλό κόστος εργασίας με την επιβολή συνθηκών προσωρινής, φθηνής και μαύρης εργασίας σε ντόπιους και αλλοδαπούς εργάτες...Πακτωλός χρημάτων ("πακέτα" Ντελόρ, Σαντέρ, Πρόντι) για τη στήριξη, την ανάπτυξη και την ευημερία των πολιτικών, οικονομικών και πανεπιστημιακών ελίτ, μεγάλα έργα επένδυσης, υποδομής και ανάπτυξης του κεφαλαίου που δημιουργούν νέες ευκαιρίες κερδοφορίας για ντόπιους και ξένους μεγαλοεργολάβους, πολυεθνικές εταιρίες, κατασκευαστικές εταιρίες και προμηθευτές του δημοσίου... Πολιτιστικές πρωτεύουσες και φιέστες δισεκατομμυρίων για την ενίσχυση των πάσης φύσεως εργολάβων της "τέχνης" και του θεάματος ... "Λαϊκός καπιταλισμός" και σπονδές δισεκατομμυρίων στο ναό της Σοφοκλέους προς όφελος του κράτους και των καπιταλιστών χρυσοκάνθαρων...Τρομονόμος και διώξεις αγωνιστών, περιστολή ελευθεριών, καταστολή και ποινικοποίηση των διεκδικητικών αγώνων...Ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ, Θεσσαλονίκη του 2003 και επιτέλους το "πανεθνικό όραμα" των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, η νέα "μεγάλη ιδέα" του πολυεθνικού, διεθνοποιημένου κεφαλαίου.

Απ' ότι φαίνεται, ζούμε σήμερα σε μιά πολύ κρίσιμη φάση για τα συνταξιοδοτικά και εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων: αρχίζουν να τίθενται εκ νέου όλα τα σχετικά προβλήματα, η συγκεκριμένη ιστορική προοπτική παίρνει σαφέστερη μορφή και η ουσιαστική προβληματική αρχίζει να ξανατοποθετείται στον πραγματικό κόσμο.Ο κυρίαρχος κρατικός συνδικαλισμός των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ όχι μόνο αποκαλύπτει τώρα πιά την οριστική και αμετάκλητη χρεωκοπία του αλλά είναι εξίσου συνένοχος με την κυβέρνηση γιατί αντί να υπερασπιστεί στοιχειώδη δικαιώματα των εργαζομένων αναπαραγάγει τις λογικές και νοοτροπίες του συστήματος και δίνει λύσεις εις βάρος τους.

Για τους εργαζόμενους, που ζουν κάτω από την εξουσία του νεοφιλελευθερισμού, η παλιά πίστη εισέρχεται σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης.Οι διαθέσεις τους χαρακτηρίζονται ολοένα και πιό πολύ απ' τον κυνισμό και την απελπισία.Διαθέσεις που είναι φοβερά επικίνδυνες για όλες τις αποχρώσεις του κυβερνητικού και κομματικού συνδικαλισμού οι οποίες βασίζονται στον μύθο του λιγότερου κακού, του περιορισμού των αιτημάτων στα πλαίσια του εφικτού, της απεριόριστης προόδου και του μεσσιανισμού. Φυσικά, δεν θέλουμε να πούμε ότι οι εργαζόμενοι δεν πιστεύουν, δεν αποδέχονται τις κυρίαρχες κομματικές παρατάξεις, τις αποδέχονται, αλλά με μιά δύστροπη καρτερικότητα και μιά περιφρόνηση πού πολύ δύσκολα κρύβονται. Με ταχύτατο ρυθμό, κινούνται προς το σημείο εκείνο όπου αρχίζει να εμφανίζεται μιά άλλη εναλλαγή, δείγματα της οποίας είχαμε την περσινή άνοιξη με μια πρωτοφανή λαϊκή αγανάκτηση που άγγιζε τα όρια της εξέγερσης. Η σηματοδότηση πλέον αυτής της εναλλαγής προσδιορίζεται στο δίλημμα φανατισμός ή αγανάκτηση.....Ή τα απροσμέτρητα βάθη της κακοπιστίας και της αυταπάτης, ή η αναγνώριση της χρεωκοπίας των καθεστωτικών κομματικών παρατάξεων και ειδικότερα του υποταγμένου συνδικαλισμού των ΠΑΣΚ-ΔΑΚΕ.Ή εκείνος ο βλακώδης και λιπόψυχος δογματισμός που απαιτείται για να επιτευχθεί η διαιώνιση μιάς νεκρής θρησκείας συνεχών ξεπουλημάτων.Ή η συνειδητή άρνηση των ψευαισθήσεων που αυτός δημιουργεί. Ίσως είναι η πρώτη φορά που που οι εργαζόμενοι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται πώς η ουσιαστική αντίθεση δεν είναι μόνο η αντίθεση μεταξύ δύο ή και περισσότερων ιδεολογιών αλλά η αντίθεση μεταξύ ιδεολογίας και πραγματικότητας. Στα πλαίσια αυτά της χρεωκοπίας και παρακμής του κυβερνητικού,κομματικού,κρατικού συνδικαλισμού η επαναδιατύπωση της προβληματικής για έναν αυτόνομο και ανεξάρτητο συνδικαλισμό είναι ιδιαίτερα επιτακτική. Το ζήτημα που τίθεται σήμερα είναι αν θα μπορέσει ο αυτόνομος και ανεξάρτητος συνδικαλισμός να απαλλαγεί απ' την προσκόλησή του στα υπολείμματα του παρελθόντος οπότε θα μπορέσει να δώσει κάποια συνειδητή κατεύθυνση στην οικοδόμηση μιάς νέας κοινωνικής πραγματικότητας όπως αυτή διαφαίνεται μέσα από τα πολύμορφα κινήματα της αντιπαγκοσμιοποίησης του καπιταλισμού ή θ' αφήσει να του ξεφύγει αυτή ή ευκαιρία να συμβάλλει στην οικοδόμηση νέων μορφών χειραφέτησης και απελευθέρωσης των εργαζομένων στα πρωτοβάθμια σωματεία. Ενώ μπορούμε να εντοπίσουμε τόσο τους "αντικειμενικούς" όσο και τους "υποκειμενικούς" παράγοντες, που συνιστούν την υλική κοινωνική και οικονομική βάση για την διευρυνόμενη αντίσταση των μορφών εξουσίας- κυριαρχίας, ( αντίσταση ενάντια στην νέα αποικιοκρατία των ΗΠΑ-Ε.Ε-ΝΑΤΟ, στην ανατροπή εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων, στην εμπορευματοποίηση παιδείας-υγείας -πρόνοιας, στην μόνιμη και σταθερή λιτότητα), δεν μπορούμε να υποτιμήσουμε τη σπουδαιότητα του αγώνα μιά και δεν υπάρχει καμιά βεβαιότητα ότι θα εμφανιστούν εναλλακτικές δυνατότητες απελευθέρωσης παρά μόνον αν δημιουργηθούν οι κατάλληλες θεωρητικές και πρακτικές βάσεις ενός πολιτικο- κοινωνικο-συνδικαλιστικού κινήματος.

Επιστροφή

Περιεχόμενα