- διαγωγή κοσμία -

Πολυπληθή τμήματα … μια βασανιστική πραγματικότητα

του Σταύρου Καλλώνη, 8ο Δημοτικό Σχολείο Περάματος

Στις διαμορφούμενες συνθήκες εργασίας στην εκπαίδευση είναι αναγκαία η μείωση των παιδιών ανά τμήμα να αποτελέσει κυρίαρχο στόχο του συνδικαλιστικού κινήματος. Ελάχιστα θα λέγαμε ότι υστερεί ο στόχος αυτός έναντι άλλων στόχων, όπως οι διεκδικήσεις για αυξήσεις στους απαράδεκτους μισθούς μας και η διασφάλιση των εργασιακών και συνταξιοδοτικών μας σχέσεων. Είναι ένας στόχος που έχει να κάνει με την ποιότητα της εκπαίδευσης, μιας ποιότητας που πρέπει να αποτελεί το ζητούμενο και κυρίαρχο στόχο της κοινωνίας.

Τα πολυπληθή τμήματα είναι ο κανόνας στα σχολεία μας σήμερα. Η προσπάθεια της κυβερνητικής πολιτικής στην εκπαίδευση στο θέμα αυτό έφερε τα "αναμενόμενα αποτελέσματα". Η πολιτεία εξοικονόμησε κάποια χρήματα και η τεχνοκρατική της αντίληψη καλύφθηκε ως προς το σχεδιασμό της.

Το μεγάλο όμως ερώτημα είναι προς όφελος τίνος είναι αυτή η πραγματικότητα; Σίγουρο είναι πως αυτοί που πληρώνουν την επιλογή αυτή βιώνοντας τα αδιέξοδά της, είναι οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί. Όλοι μας στην καθημερινότητα της εργασίας μας έχουμε διαπιστώσει τα αρνητικά αποτελέσματα ενός τμήματος με μεγάλο αριθμό παιδιών (πάνω από 20 - 22 μαθητές).

Από την πλευρά του υπουργείου υποστηρίζεται (χωρίς να αποδεικνύεται) ότι η επιλογή του μεγάλου αριθμού παιδιών ανά τμήμα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις. Η άποψη αυτή δεν βρίσκει πουθενά τεκμηρίωση επιστημονική, αλλά κυρίως πρακτική εφαρμογή. Η προσπάθεια να στηριχτεί στη "δυναμική της ομάδας" και την "αρτιότητά της" είναι έξω και πέρα από κάθε επιστημονική, αλλά κυρίως πρακτική άποψη.

Για να δημιουργήσουμε μια ομάδα και στη συνέχεια να την οργανώσουμε, πρώτα - πρώτα, πρέπει να ορίσουμε τους στόχους και τους σκοπούς για τους οποίους υπάρχει. Μετά να μελετήσουμε οποιαδήποτε άλλη παράμετρο που σε κάθε περίπτωση θα μας οδηγεί στην επίτευξη των στόχων και των σκοπών που τίθονται.

Η καθημερινή πρακτική, μας δείχνει την αδυναμία που υπάρχει ως προς την επίτευξη των όποιων στόχων θέτει η διδασκαλία όταν το τμήμα είναι πολυπληθές. Αν δε τα πολυπληθή τμήματα βρίσκονται σε περιοχές οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένες ή στις πρώτες τάξεις των βαθμίδων της εκπαίδευσης οι συνθήκες γίνονται περισσότερο δύσκολες.

Άλλος ένας παράγοντας αδυναμίας εφαρμογής του μεγάλου αριθμού παιδιών ανά τμήμα είναι τα ανεπαρκή διδακτήρια που υπάρχουν στις περισσότερες περιπτώσεις. Παρουσιάζει ενδιαφέρον να κάνουμε μια διαίρεση του χώρου με τον αριθμό των μαθητών για να διαπιστώσουμε πόσος χώρος αναλογεί στα παιδιά. Το αποτέλεσμα θα φανερώσει ότι όσοι ενεπλάκησαν στη διαδικασία μιας τέτοιας απόφασης προφανώς και δεν έχουν υπόψη τους τις σωματικές διαστάσεις των παιδιών και τον χώρο που απαιτείται στην τόσο διαδεδομένη επιστημονικά ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Φυσικά μέσα σε τέτοιες συνθήκες μπαίνουν και θέματα υγιεινής για τα παιδιά.

Όσες προσπάθειες και να κάνουμε είναι αδύνατο να βρούμε έναν λόγο που να ενισχύει τον υπερβολικά μεγάλο αριθμό μαθητών ανά τμήμα. όλοι μας έχουμε δια- πιστώσει από την εκπαιδευτική μας εμπειρία ότι αυτά τα τμήματα παρουσιάζουν μεγάλη και αρνητική ένταση. Επίσης, ο θόρυβος από την ενεργητική συμμετοχή των παιδιών είναι απαγορευτικός για συνθήκες παιδαγωγικού κλίματος. Η προσπάθεια για εξατομικευμένη βοήθεια προς τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες ή "αδύνατους" μαθητές, φαντάζει "όνειρο καλοκαιρινής νύχτας".

Από την άλλη ιδιωτικοί φορείς που συμμετέχουν στην εκπαιδευτική αγορά (π.χ. φροντιστήρια) έχουν ως διαφημιστικό τους τα ολιγομελή τμήματα. Γιατί άραγε;

Όλη αυτή την κατάσταση με τα πολυπληθή τμήματα προσπαθούν να μας την παρουσιάσουν ως ορθολογιστική κατανομή των διατεθειμένων για τη εκπαίδευση χρημάτων. Μια κατανομή που δεν θα "σπαταλάει τα χρήματα του φορολογούμενου πολίτη" όπως πρόσφατα ειπώθηκε από διευθυντικό στέλεχος της εκπαίδευσης. Λες και εμείς δεν είμαστε φορολογούμενοι πολίτες και γονείς.

Αν προσέξουμε λίγο περισσότερο θα διαπιστώσουμε ότι γίνεται μια προσπάθεια να πειστούμε ότι τελικά το πηλίκο που δημιουργεί η σχέση "μαθητές ανά εκπαιδευτικό" είναι μικρό και αυτό βοηθάει την εκπαιδευτική πράξη και παράλληλα αποδεικνύει την ευαισθησία της κυβέρνησης. Αυτό όμως έρχεται σε αντίθεση με την επιλογή για μεγάλο αριθμό παιδιών ανά τμήμα.

Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας στη εφημερίδα "Έθνος" ένας πίνακας που δείχνει ότι η αναλογία δασκάλου ανά μαθητές είναι στον αριθμό έντεκα (11). Αυτός ο πίνακας υποστηρίχθηκε μάλιστα από τον υφυπουργό Παιδείας κ.Γκεσούλη και στη Βουλή σε επερώτηση που του έγινε. Άλλα στοιχεία όμως δεν υπήρχαν. Εύλογα λοιπόν δημιουργούνται ορισμένα ερωτήματα: Άραγε ο αριθμός αφορά όλη την Ελλάδα; Υπολογίζονται και οι ειδικότητες (διευθυντών, γυμναστών, αγγλικών, μουσικών) στους εκπαιδευτικούς; Πότε συγκεντρώθηκαν τα στοιχεία ;

Ο αριθμός των παιδιών ανά τμήμα δεν έχει να κάνει πάντα με τους ίδιους παράγοντες. Η εκπαιδευτική πράξη είναι μια "ζωντανή" διαδικασία και ως τέτοια έχει πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν τη δράση της και τη λειτουργία της. Βέβαιο είναι ότι ο αριθμός επηρεάζει άμεσα το επιθυμητό αποτέλεσμα που επιδιώκεται κατά την διδασκαλία. Η επιμονή σε μια τέτοια επιλογή τμημάτων θα αποτελέσει ένα σημαντικό παράγοντα απαξίωσης της δημόσιας εκπαίδευσης, αλλά και παράγοντα αύξησης των ήδη υπαρκτών εκπαιδευτικών ανισοτήτων.

Επιστροφή